İsrail hükümeti ile Filistin halkı temsilcileri; üzerinde anlaşmaya varılan siyasi süreci göz önünde bulundurarak, artık çatışma ve çekişme dönemine bir son vermenin, karşılıklı olarak siyasi ve meşru haklarını tanımanın, barış ortamı oluşturmanın, saygı ve güven sağlamanın, adil, kapsamlı ve daimi bir barış düzenlemesinin ve tarihi bir uzlaşmaya varmanın vaktinin geldiği konusunda ittifak etmiştir. Bu çerçevede aşağıdaki prensipler üzerinde anlaşmaya varılmıştır:
I. madde: Görüşmelerin hedefi
Ortadoğu Barış Süreci çerçevesinde yapılan İsrail-Filistin görüşmelerinin hedefi, geçici Filistin özerk yönetiminin teşkili ve beş seneyi geçmeyecek şekilde ve Güvenlik Konseyinin 242 ve 338 no'lu kararlarıyla uyumlu biçimde nihai düzenlemeye götürecek bir dönem için Batı Şeria ve Gazze'de Filistinlilere ait bir Meclis seçimidir. Geçiş dönemi uygulamalarının, kapsamlı barış operasyonunun ayrılmaz bir parçası olduğu ve nihai statüye ilişkin görüşmelerin Güvenlik Konseyinin 242 ve 338 no'lu kararlarının tatbikine götüreceği anlaşılmıştır.
II. madde: Geçiş dönemi faaliyetlerinin çerçevesi
Geçiş dönemi için üzerinde anlaşmaya varılan operasyon çerçevesi bu prensiplerin ilanıdır.
III. madde: Seçimler
Batı Şeria ve Gazze'de demokratik ilkelere uygun olarak Filistin meclisinin oluşması amacıyla, Filistin polisinin asayişi sağladığı bir ortamda, uluslararası gözlemcilerin çalışmalarına imkan verecek mekanizmalar sağlanmış olarak, hür ve doğrudan genel seçimler yapılacaktır.
Prensiplerin ilan edilmesinden sonra geçecek süre içinde, 9 ayı aşmamak koşuluyla seçimlerin özü ve şartları hususunda protokolün 1 no'lu ekine göre anlaşmaya varılacaktır.
Söz konusu seçimler, Filistin halkının meşru haklarını ve adil isteklerini tanıma yönünde geçiş döneminin ilk önemli adımı olacaktır.
IV. madde: Meclisin yetki alanı
Nihai statü görüşmelerinde görüşülecek meseleler hariç, Meclisin yetki alanına Batı Şeria ve Gazze bölgesi girmektedir. İki taraf da, Batı Şeria ve Gazze'ye geçiş dönemi boyunca birliği korunacak tek bir coğrafi birim olarak bakacaktır.
V. madde: Geçiş dönemi ve nihai statü görüşmeleri
Beş yıllık geçiş dönemi, Gazze ve Eriha'dan çekilme işleminden hemen sonra başlayacaktır.
Nihai statü görüşmeleri, geçiş döneminin üçüncü yılbaşını geçmemek şartıyla İsrail hükümeti ile Filistin halkı temsilcileri arasında mümkün olan en kısa zamanda yapılacaktır.
Adı geçen görüşmelerin Kudüs'ü, sığınmacıları, Yahudi yerleşim birimlerini, güvenlik tertibatını, sınırları, öteki komşularla ilişkileri, yardımları ve ortak öneme sahip öbür meseleleri kapsayacağı, geriye kalan meseleleri içermeyeceği anlaşılmıştır.
İki taraf nihai statü görüşmeleri sonuçlarının, geçiş döneminde varılmış antlaşmalara bağlı olmayacağı ve onlardan etkilenmeyeceği üzerinde anlaşmıştır.
VI. madde: Hazırlık yetki ve sorumluluklarının nakli
Prensiplerin uygulama safhasına geçmesi ve Gazze ile Eriha'dan çekilme işlemiyle birlikte yönetimin, burada açıklandığı şekilde İsrail sivil ve askeri idaresinden bu işle görevlendirilmiş Filistinlilere nakli başlayacak ve tabiatıyla bu nakil Meclisin kurulabilmesine imkan sağlamak üzere öncelikli olacaktır.
Gazze ve Eriha'daki iktisadi gelişmeye destek olması amacıyla, prensiplerin uygulamaya girişinden ve Gazze ile Eriha'dan çekilme işleminden hemen sonra şu alanlarda yönetim Filistinlilere geçecektir: Eğitim ve kültür, sağlık, sosyal işler, doğrudan alınan vergiler ve turizm gelirleri. Filistin tarafı, üzerinde anlaşmaya varıldığı şekilde Filistin polis gücünü kurmaya başlayacaktır. Meclisin kurulması beklenirken, sığınmacılar görece yetki ve sorumlulukları anlaşmaya varıldığı şekilde nakletme görüşmeleri yapabilirler.
VII. madde: Meclisin oluşumu
Filistin ve İsrail heyetleri, "Geçiş Dönemi İttifakı"nın uygulamaya geçirilmesi konusunda görüşmeler yapacaktır.
Geçiş Dönemi İttifakı, diğer meselelerin yanı sıra, Meclisin oluşumunu, üye sayısını, İsrail Askeri ve sivil idaresinin yetki ve sorumluluklarının Meclise naklini belirler. Geçiş Dönemi İttifakı, aşağıda açıklanacak dokuzuncu maddeye uygun olarak meclisin yasama ve yürütme yönetimi ile bağımsız Filistin yargı organlarını da belirler.
Geçiş Dönemi İttifakı, altıncı maddeye göre daha önceden nakledilmiş yetki ve sorumlulukları üstlenmek için Meclis oluşturulmasından hemen sonra tatbik olunacak tertibatı kapsar.
Meclis kurulduktan sonra ekonomik kalkınmayı teşvik etmek amacıyla, Filistin Elektrik İdaresi'ni, Gazze'de Denizcilik ve Liman İşletmeleri İdaresi'ni, Filistin Kalkınma Bankası'nı, Filistin İhracat Teşvik Kurulu'nu, Filistin Çevre İdaresi'ni, Filistin Kadastro İdaresi'ni, Filistin Sular İdaresi'ni ve söz konusu ittifaka göre üzerinde anlaşmaya varılmış her tür idareyi teşekkül ettirir.
Meclisin kuruluşundan sonra Filistin bölgesindeki İsrail sivil idaresi dağıtılır ve İsrail askeri de çekilir.
VIII. madde: Asayiş ve güvenlik
İsrail, dış tehlikelere karşı savunma sorumluluğu ve İsraillilerin iç güvenliklerini korumak için sorumluluğunu üstlenirken, Batı Şeria ve Gazze'deki Filistinlilerinin genel düzenini ve iç güvenliğini temin etmek için Filistin Meclisi, güçlü bir Filistin Polis Gücü kurar.
IX. madde: Askeri kanun ve nizamnameler
Geçiş Dönemi İttifakı'na uygun olarak kendisine devredilen bütün yetkiler yasama meclisine havale edilir.
Geri kalan alanlarda geçerli askeri kanun ve nizamnamelere iki taraf birlikte bakar.
X. madde: Filistin-İsrail Müşterek İrtibat Konseyi
Bu prensiplerin ve geçiş dönemine ilişkin daha sonraki her ittifakın kolayca tatbikini sağlamak ve prensiplerin ilanının uygulama safhasına girişinden hemen sonra ortaya çıkacak sorunlara çare bulmak için Filistin-İsrail müşterek irtibat konseyi oluşturulur.
XI. madde: İsrail-Filistin Yardımlaşması
Batı Şeria, Gazze ve İsrail'in gelişimi konusunda yardımlaşmak için karışlıklı çıkarları tanıyarak ve bu prensipler uygulama safhasına girer girmez, -yardımlaşma ruhu çerçevesinde- protokolde üçüncü ve dördüncü ek olarak işaret olunan programların geliştirilmesi ve tatbiki için Filistin-İsrail İktisadi Yardımlaşma Komisyonu kurulacaktır.
XII. madde: Mısır ve Ürdün'le irtibat ve yardımlaşma
Gerek İsrail gerek Filistin tarafı, Ürdün ile Mısır devletlerini; bir yandan İsrail hükümetiyle Filistinli temsilcileri arasında, öte yandan Ürdün ve Mısır arasında yardımlaşmaya teşvik için katkıda bulunmaya çağıracaktır. Bu düzenleme, 1967 yılında Batı Şeria ve Gazze'den çıkarılan kimselerin dönüş şeklinin ne olacağını ve herhangi bir karışıklığı önlemek amacıyla ileride bir komisyon kurulmasını kapsayacaktır. Bu komisyon, iki tarafı da ilgilendiren diğer sorunlarda da çare bulacaktır.
XIII. madde: İsrail Kuvvetlerinin geri çekilmesi
Daha önce adı geçen İsrail kuvvetlerinin XIV. maddeye uygun olarak çekilmesine ilave olarak, prensiplerin uygulama safhasına girmesinden sonra –ki Meclis seçimi akşamından daha sonraya kalmayacaktır- Batı Şeria ve Gazze'deki İsrail kuvvetlerinin geri çekilmesi tamamlanacaktır.
Askeri kuvvetlerinin çekilmesiyle birlikte İsrail, kendi güçlerini yerleşim bölgeleri dışında tutması konusundaki yükümlülüklerini uygulayacaktır.
Genel düzene ve iç güvenliğe dair sorumlulukların VIII. maddede söz edilen Filistin Polis gücü tarafından üstlenilmesine uygun olarak belirlenmiş mevkilere yapılacak diğer çekilme işlemleri de kademeli olarak tamamlanacaktır.
XIV. madde: İsrail'in Gazze ve Eriha'dan çekilmesi
İsrail Gazze ve Eriha bölgelerinden 2 no'lu protokol ekinde detaylandırıldığı biçimde çekilecektir.
XV. madde: Anlaşmazlıkların çözümü
Bu prensiplerin ilanının veya geçiş dönemine ilişkin herhangi bir anlaşmanın tatbikat yahut yorumundan doğan anlaşmazlıklar X. maddeye göre oluşturulacak Ortak İrtibat Komisyonu görüşmeleri vasıtasıyla çözümlenecektir.
Görüşmelerin düzenleyemediği ayrılıkların çözümü tarafların üzerinde anlaştığı uzlaştırma kurulunca çözümlenebilir.
Taraflar geçiş dönemine ilişin uzlaştırma kurulu vasıtasıyla çözümlenemeyen anlaşmazlıkları da tahkime götürebilirler. İki taraf onaylar onaylamaz Tahkim Kurulu oluşturulur.
XVI. madde: Bölgesel programlara ilişkin Filistin-İsrail Yardımlaşması
Her iki taraf çeşitli konularla ilgili görüşmede, 4 no'lu ek protokolde belirtildiği gibi bölgesel programlar anlamındaki "Marshall Planı"nı ve Batı Şeria ile Gazze'ye özgü programları içine alan bir başka planı teşvik etmek için uygun bir araç olarak bakar.
XVII. madde: Muhtelif fıkralar
Prensipler, imzalanmasından bir ay sonra uygulama safhasına girer.
Prensiplerin ilanına eklenen protokollerin ve ilana ilişkin üzerinde anlaşılmış detayların bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekir.
Çev: Ahmet Varol