'İmaj medeniyeti' olarak nitelendirilen ABD ve ABD yaşam tarzı 11 Eylül 2001 tarihinde Hollywood filmlerine konu olacak büyük bir patlamayla sarsıldı. ABD'nin en önemli merkezi olan Dünya Ticaret Merkezi'nin ikiz kuleleri yerle bir oldu.
ABD, bu saldırıyı sadece kendi halkına değil bütün bir uygarlığa yapılmış "terörist bir saldırı" olarak değerlendirdi. ABD yönetimi ve halkı olayın şokunu, şaşkınlığını uzun bir dönem üzerinden atamadı.
Çünkü dünya tarihi açısından bir milat olarak kabul edilen 11 Eylül saldırısıyla "Büyük Şeytan" olarak nitelendirilen ve insanlığın gözünde devasa bir güce sahip olan ABD artık güvende olmadığı kuşkusuna duçar olmuştu.
11 Eylül saldırısının ardından birçok tartışma konusu da gündeme geldi. Saldırıyı kimlerin gerçekleştirdiği, nasıl gerçekleştirdiği ve bundan sonra neler olacağı üzerinde çok sık yorumlar yapıldı.
Tabii ki bu tartışmalar İçerisinde en çok merak edilen ve gündeme gelen bir konu da dünyanın en büyük sinema endüstrisi olan Hollywood'un bu olaya nasıl bakacağıydı. Ancak bütün bu meraklara rağmen Hollywood, olayla ilgili sessizliğini bozmadı. Buna karşın 11 Eylül'le ilgili en kapsamlı çalışma 11 ülkeden 11 yönetmenin hazırladığı ve her biri 11 dakika süren bağımsız bir çalışma "11' 09' 01", 5 Eylül 2003 tarihinde gösterime girdi.
Yapımcı Alain Brigand, filmin oluşmasında büyük katkı sağlamış. 11 ülkenin her bir yönetmeni 11 Eylül olayını kendi kültürü, bakış açısı ve kendi diliyle değerlendirerek olayın etkilerini, yansımalarını ve sonuçlarını 11'er dakikaya sığdırmaya çalışmış.
Yapımın içerisinde yer alan 11 dakikalık her bir filmi tek tek ele alıp değerlendirmektense üzerinde durulması gereken pasajlara vurgu yapmakta fayda görmekteyiz.
11'er dakika süren 11 senaryoda Mısırlı yönetmen Yusuf Şahin'in ve İngiliz yönetmen Ken Loach'ın yapımları dışındaki diğer yapımlar oldukça ABD yanlısı bir bakış açısı sunmakta ve özellikle ikiz kulelerde ölen sivil halkı konu edinerek bu halkın mazlumluğu, masumluğu üzerinde durmakta, başka açılardan olayı sorgulayamamaktadırlar.
Yapımın ilk 11 dakikasını İranlı genç yönetmen Samira Makhmalbaf'ın senaryosu almakta. 11 dakikalık senaryo 11 Eylül'ü analiz etme ve doğru bir sonuca ulaşma açısından bizce oldukça hayal kırıklığı yaratacak bir düzeyde. Senaryo, Afgan mülteci kampında genç bir öğretmenin henüz küçük yaştaki öğrencileriyle olan diyalogunu anlatmakta. Öğretmen, dünyayı farklı anlamlandırmaya çalışan çocuklara 11 Eylül'ün "terörist bir saldırı" olduğunu, orada ölenler için sessizce saygı duruşunda bulunulması gerektiğini anlatmaya çalışmaktadır. Birçok değerli filme imza atan İranlı genç yönetmenin kaleminden ne yazık ki bu sefer ABD'ye katkı sağlayan bir senaryo çıkmaktadır.
"Tarafsız Bölge" filmiyle büyük beğeni toplayan Bosnalı yönetmen Danis Tanovic ise 11 Eylül saldırısının ardından Bosnalı kadınların duygularını dile getirerek bu kadınların ikiz kulelerde ölen insanların yanında olduklarını, kendi açılarıyla özdeşleştirerek onların acılarını paylaştıklarını aktarmaya çalışmış.
Mısırlı yönetmen Yusuf Şahin ise 11 Eylül'e çocukların diliyle Filistin'de yaşanan acılar çerçevesinde analojik yaklaşımda bulunarak 11 Eylül'ü görülmeyen ve unutturulmaya çalışılan sosyal acıların oluşturduğunu ima etmiş. Şahin'in, hadisenin arka planını sorgulama eğilimi ve bunu sinema dilinin gerçekçi bakış açısıyla bütünleştirmesi, diğer yapıtlara oranla çalışmasını başarılı kılmış.
Filmin en anlamlı ve dikkat çeken çalışması ise gerçekten de 11 Eylül'ün ardından insanı düşünmeye, sorgulamaya sevk eden, Venedik Film Festivali'nde de en iyi kısa metrajlı film ödülünü kazanmış olan İngiliz yönetmen Ken Loach'a ait olanı. İngiliz yönetmen, bu filminde ABD'nin 11 Eylül 1973'te Şili halkına yaptığı kanlı bir eylemi sorgulamaktadır. 11 Eylül 1973'te Şili'de gerçekleşen ABD destekli kanlı darbenin ardından sürgün hayatı yaşayan Şilili bir adamın Amerikalılara yazdığı bir mektubu senaryo konusu olarak işleyen Loach, ABD'nin Şili darbesindeki parmağına işaret ederek ABD'nin Şili'de gerçekleştirdiği katliamları, cinayetleri ve zulümleri perdeye yansıtmış. Filmde 1973 11 Eylül'ü ile 2001 11 Eylül'ünü mukayese eden Loach, sonuç olarak şu soruyu vurgulamış;
"ABD neden gerçekleri görmek istemiyor?"
Netice itibariyle "11' 09' 01" filminin mutlaka izlenilmeye değer bir yapım olarak sunulmasını abartılı bulduğumuzu belirtelim. 11 Eylülle ilgili 11 farklı bakış açısını yansıtması bizler için değerlendirilebilir olmakla birlikte, hadisenin dünya gündemine ve siyasetine etkisini göz önünde bulundurduğumuzda filmin anlatımının zayıf kaldığını ifade etmek isteriz. 11 senaryo, 11 Eylül olayını, görüntüleme açısından çok daha çarpıcı ve içerik açısından da daha doyurucu anlatabilirdi.
Ülke Yönetmen Senaryo
1. İran Samira Makhmalbaf Samira Makhmalbaf
2. Fransa Claude Lelouch Pierre Uytterhoven
3. Mısır Yusuf Şahin Yusuf Şahin
4. Bosna Hersek Danis Tanovic Danis Tanovic
5. Burkma Faso Idrissa Oudregga Idrissa Oudregga
6. İngiltere Ken Loach Ken Loach
7. Meksika A. Gonzalez Inarritu A. Conzalez İnarritu
8. İsrail Amos Gitai Amos Citaİ
9. Hindistan Mira Nair Sabrına Dhavvan
10. ABD Sean Penn Sean Penn
11. Japonya Shohei Imamura Daisuke Tengan