Kaynak: Akiva Eldar / Jazeera

Çeviri: Talha Erdem Kuloğlu / HAKSÖZ HABER

Akiva Eldar'ın Al Jazeera için kaleme aldığı makale İsrail iç siyasetine dair önemli dinamikleri inceliyor. Netanyahu'nun pamuk ipliğine bağlı siyasi geleceğinin iktidardaki kötü icraatları ile birleşince toplumsal, siyasal dengeleri iyice gerdiğini aktaran Eldar, bu durumun İsrail'de siyasetin geleceğini nasıl belirleyeceğini tartışmış.

Naftali Bennett’in İktidar Sırrı: Onun Netanyahu Olmaması

Nisan ayının başlarında, 23. Knesset (İsrail meclisi) seçimlerinin ardından Koronavirüs salgını, Başbakan Benjamin Netanyahu’nun hükümetini kurtardı. Bu, Mavi ve Beyaz İttifakı başkanı Benny Gantz ve İşçi Partisi lideri Amir Peretz liderliğindeki rakip tarafa Netanyahu liderliğindeki bir "birlik" hükümetine katılarak iki yıldan kısa bir süre içindeki dördüncü seçime engel olmak için bir bahane sağladı.

1500 ölümün gerçekleştiği ve 800 bin yeni insanın işsiz kaldığı altı aydan sonra Netanyahu’nun krizle başa çıkamaması, azılı rakibi sağcı Yamina İttifakı’nın hızlı yükselişini daha da hızlandırıyor.

İsrail, yeniden yükselişe geçen Koronavirüs salgınıyla başa çıkmaya çalışırken sekiz yıl önce siyasete giren muhafazakâr yüksek teknoloji girişimcisi sandık başına gidiyor.

Kanal 12 tarafından yakın tarihlerde yayınlanan bir anket, eğer seçimler gerçekleşirse Bennett’in Yamina’sının Knesset’te altı sandalyeye sahipken ciddi bir sıçrayışla 21 sandalyeye sahip olacak kadar oy alacak olduğunu gösteriyor. Bu, 15 Knesset sandalyesine tekabül eden yaklaşık yarım milyon seçmenin siyasi merkezden Batı Şeria’nın ilhakını ve iskân girişimini savunan dindar-milliyetçi bir partiye kaydığını gösteriyor ki bu da yargı sisteminin sakatlanması ve azınlıklar aleyhine ayrımcılık manasına geliyor.

Bennett ve ortağı Knesset üyesi Ayalet Shaked’in liderliğindeki Yeni Sağ Parti’nin tenasühü olan Yamina, Nisan 2019’daki seçimlerde 140 binden az oy aldı ve Knesset’e giremedi. Öyleyse şu an 700 binden fazla seçmenin desteğini nasıl alıyor?

Aşırı solcu Haaretz önderi, gazeteci Gideon Levy’i bile, işgal altındaki bölge uzlaşmalarının hamisi Bennett’ı “Savaştığı ve eğitim verdiği için epidemiyolojiyi anlayan, sıradaki doğru şey...ciddi biri...bir hastaneden diğerine koşuyor...bir hareket adamı” diye methetmeye teşvik eden neydi?

İlk bakışta Bennett’in Körfez ülkeleriyle barış anlaşması yapmak yerine Batı Şeria’yı ilhak etme tercihini, bu tür anlaşmaların yapılması için desteğini gösteren İsrail’in ana akımı içerisindeki popülaritesiyle bağdaştırmak zor gözüküyor. Ağustostaki anketler İsraillilerin yüzde sekseninin Birleşik Arap Emirlikleri ile normalleşmeyi Batı Şeria ilhakına tercih ettiğini gösterdi.

Bennett’in yükselen popülaritesi ideolojik değişimlerden kaynaklanmıyor. Anketler gösteriyor ki Yamina, Netanyahu’nun Likud Partisi’nden en fazla 6-7 koltuk aldı (36’dan 29’a düştü). Geri kalanlar ise önceki seçimlerde Gantz’ın Mavi Beyaz İttifakına ve merkez-sol İşçi Partisine oy vermiş olan pragmatik Yahudi vatandaşlardı.

Şimdi de Bennett için oylama yapmayı düşünüyorlar ama bir gecede Arap milliyetçisi oldukları veya yerleşim yerlerini genişletme meraklısı oldukları için değil. Aslına bakılırsa birçoğu, hükümetin kolluk kuvvetlerini gözden düşürme çabalarına karşı halk protestosuna katılmıştı.

Bennett’in asıl özelliği Netanyahu olmamasıydı. O, güçlü bir şekilde 15. senesine girerken, Netanyahu’nun “yeri doldurulamaz lider” imajı açıkça erimekte. Artık ana merkez sağ siyasi partisi olan Likud’un ana seçmen kitlesi bile Netanyahu ailesinin hedonistik yönetimine karşı duruyor.

Henüz geçtiğimiz ay İsrailliler bir başka karantinadan muzdaripken başbakan, eşi ve iki büyük oğlunu alarak Körfez ülkeleriyle yapılan barış anlaşmasının imza töreni için Washington’a gitti. Hatta söylentilere göre Beyaz Saray’da geçirdiği süre boyunca ücretsiz yıkanması ve kuru temizlenmesi için yanında birkaç valiz dolusu da kirli çamaşır götürdü.

Buna karşın Bennett ise Yahudilerin güvenliğine ve saadetine önem veren, dürüst ve mütevazi bir politikacı olarak nam salmış bulunuyor. Ayrıca İsrail, gördüğü en haşin ekonomi ve sağlık krizinin ortasındayken insanlar çaresizce bir kurtarıcı yahut işinin ehli bir yönetici arayışındalar.

Şu sıralar Netanyahu’nun yönetiminde gerçekleşen, ülke çapındaki ikinci karantina devam ediyor ki bundan kurtulmak için açık bir stratejileri de bulunmuyor. Eğitim sistemi çökerken bazı COVİD-19 izolasyon koğuşları da yatak ve personel bakımından yetersiz kaldı.

Bu sırada Netanyahu ego savaşlarında çarpışıp politik yeteneklerini daha da bileyerek asıl zorlu sınava hazırlanıyor -yolsuzluk soruşturmalarından paçayı kurtarma girişimi.

Bennett parlamenter muhalefetin bir üyesi olarak, çatırdayan sağlık ve ekonomi politikalarına dair herhangi bir sorumluluk taşımıyor. Koalisyon ortaklarının ve özellikle de ultra Ortodoks partilerin hassasiyetleriyle dolu bir mayın tarlasında yürümek veya daha iyi bir seçenek için aralarında manevra yapmak zorunda değil. Bunun yerine Bennett, konuşma kürsüsünü hükümetin baş eleştirmeni rolüne sabitlemiş durumda ve hatta salgının yönetimiyle alakalı bir elkitabı bile yayınlamış bulunuyor.

Bennett ayrıca Mavi ve Beyaz’ın hükümet karşıtlığından ortaklığa geçmesiyle politik merkezde oluşan boşluktan da faydalanıyor.

Netanyahu’nun BAE ve Bahreyn’le gelişen anlaşmaları Savunma Bakanı ve Başbakan Vekili Gantz’dan ve Dışişleri Bakanı Gabi Ashkenazi’den (partinin önde gelen üyelerinden biri) saklaması, ittifaktaki büyüyen politik ilgisizliği açıkça resmediyor. Bunun sonucunda seçimlerde Mavi ve Beyaz İttifakı’nın 21. Knesset’te tuttuğu 35 koltuktan tek haneli sayılara düşmesi sürpriz değildi.

Bir başka merkezi parti olan Yesh Atid’in geleceği de meclis üyesi olan Ofer Shelah’ın parti lideri Yair Lapid’e açık meydan okuması sebebiyle tehlikede.

Bennett'in küçük bir dindar-milliyetçi partinin lideriyken ciddi bir şekilde başbakan adayı olarak bahsedilen bir lidere dönüşmesine yardımcı olan üç unsur kadar önemli olan ve ona engel olmayan diğer unsur ise: ideoloji. Radikal sağcılardan ılımlılara, çoğu İsrailli Yahudi barışa inanmayan, çoğunluğun despotik gücünü destekleyen ve zayıfları ezen bir liderin başına kutsal yağı sürmeye can atıyor.

Siyasi merkezdeki pragmatizm, İsrail siyaseti için iyiye işaret değil. Bennett’in -Yahudilerin üstünlüğüne, işgalin devamına ve Filistinlilerin zulme uğraması gerektiğine inanan bir adamın- yükselişi İsrail’e barış ve refah getirmeyecek.