Mecliste kabul edilerek devlet başkanının onayına sunulan yasa, Duterte tarafından onaylandı.

Yasanın, en erken 90 ve en geç 150 gün içinde Moroların yaşadığı bölgede halk oylamasına sunulması gerekiyor.

Bölge Müslümanlarının hukuki ve ekonomik kazanımlarını artırması öngörülen yasa, nüfusun yoğun yaşadığı Mindanao eyaleti çevresindeki adalara, mevcut özerk yapıdan çok daha kapsamlı bir özerklik sağlayacak.

Yeni düzenlemeyle Bangsamoro özerk hükümeti kurulacak. Bölgede dini özgürlükler konusunda bağımsız olarak Şer'i hükümlerin uygulanacağı mahkemeler açılabilecek.

Merkezi yönetim, Mindanao'daki idari yetkileri Bangsamoro hükümetine devredecek.

Bangsamoro bölgesindeki iç sular ulusal hükümet ile eş zamanlı idare edilecek. Özerk yönetim enerji kaynaklarını çıkarıp yönetimini sağlayacak.

Ayrıca, eski Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MUKC) ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) savaşçıları kolluk kuvvetlerine katılabilecek.

Lanao del Norte eyaletindeki 6 belediye ve Kotabato eyaletindeki 39 kasaba yapılabilecek bir referandum ile tasarıda kabul edilen bölgelere dahil olabilecek.

Kalıcı barışa ilerleyen süreç

Filipinler yönetimi ile MİKC arasında 1990'ların sonunda başlayan ve yaklaşık 15 yıl süren barış görüşmelerinin ardından 15 Ekim 2012'de "Çerçeve Anlaşması" imzalanmıştı.

Bu anlaşma üzerine Filipinler'in güneyinde Müslümanların yaşadığı Mindanao adasında kalıcı barış anlaşması için görüşmeler başlamıştı.

Anlaşma çerçevesinde Mindanao adasında Bangsamoro ismi verilecek özerk bir bölge kurulması kararlaştırılmıştı.

Daha sonra 28 Mart 2014'te daha kapsamlı bir "Bangsamoro Barış Anlaşması", başkent Manila'da Malacanang Sarayı bahçesinde binden fazla kişinin tanıklığında imzalanmıştı.

"Bangsamoro Temel Yasası" anlaşmaları sonunda 2016 yılında Mindanao ve Sulu Adaları'nda belli bölgelerde özerk yönetime geçilmesi kararlaştırılmıştı.

Bangsamoro'daki bölgesel hükümete daha fazla özgürlük tanıyan anlaşmaya göre, Bangsamoro özerk hükümetinin kendi bütçesi ile polis gücüne sahip olması ve bölgede seçimlerin 2016'de yapılması kararı alınmıştı.

Ancak aradan geçen süre zarfında, Moro Müslümanlarının uzun süredir bekledikleri kendi kendilerini yönetmelerine olanak tanıyacak özerk yönetim bir türlü sağlanamamış, çatışmalar nedeniyle bölgede barışa yönelik adımlarla birlikte "Bangsamoro Temel Yasası" konusundaki görüşmeler askıya alınmıştı.

MİKC, barış anlaşması kapsamında 16 Haziran 2015'te silah bırakmaya başlamış, ancak Filipinler Senatosu'nun 2016'da seçim çalışmaları nedeniyle tatile girmeden önce ülkenin güneyinde kalıcı barışı tesis edecek Bangsamoro Temel Yasası'nı kabul etmemesi barış sürecini baltalamıştı.

Filipinler Devlet Başkanlığına Rodrigo Duterte'nin seçilmesiyle ise 2016'da taraflar barış için müzakere masasına oturmuş ve barış süreci hızlanmıştı.

Morolar

Filipinler'in Mindanao, Palawan ve Sulu takımadalarıyla diğer güney adalarında yaşayan Müslüman topluluklar Morolar ismiyle anılıyor.

Filipinler nüfusunun yaklaşık yüzde 11'ini oluşturan, yaşam biçimleri nedeniyle ön yargılara maruz kalan ve ihmal edilen Morolar, İslamiyeti 14. yüzyılda kabul etti.

Bangsamoro veya Bangsa Moro olarak da adlandırılan Morolar, Filipinler'de Katolik olmayan en büyük ikinci grubu oluşturuyor ve içinde 13 farklı dil konuşan etnik unsuru barındırıyor.

Irksal ve kültürel açıdan Filipinlilerin büyük bölümüyle ortak kökeni paylaşan Morolar, yüzyıllarca sömürgeci İspanyollar ile Amerikalılara karşı mücadele verdi. 20. yüzyıla kadar kendi bağımsız devletlerinde yaşayan Morolar, 1946'da ABD sömürge yönetimi tarafından Hıristiyan Filipinler idaresine bırakılınca bağımsızlıklarını kaybetti.

Moro halkı bu tarihten itibaren bağımsızlıklarını yeniden elde etmek için siyasi müzakere yollarını kullanmaya başladı.

Siyasi müzakerelerin sonuç vermemesi ve Müslüman halkı hedef alan saldırıların etnik temizliğe dönüşmesi, Moroların kendilerini korumak amacıyla 1970'li yıllarda silahlı mücadele kararı almasına neden oldu.

Filipinler devleti ile Morolu Müslümanlar arasında 40 yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda 120 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü.

Moro halkının nüfusu bugün 10 milyonun üzerinde. Moroların en yoğun yaşadığı bölgeler Maguindanao, Lanao del Sur, Sulu, Tawi Tawi ve Basilan olarak sıralanıyor.

Moro ifadesi, etimolojik olarak "Moor (Faslı)" kelimesinden türerken, "Moor" da kuzeydoğu Afrika'da eski Roma'nın Moritanya vilayetinde yaşayanlar için kullanılan Latince "Mauru" sözcüğünden geliyor. Bugün bu bölgede Cezayir, Moritanya ve Fas bulunuyor.

Filipinlere İslamiyet’in gelişi

İslamiyet, Filipinler'deki adalara Arap Yarımadası'ndan ticaret yolları üzerinden gelirken, daha sonra yerli halkla evlenen Müslüman tacirler aracılığıyla ülkenin güneyinde yayıldı.

Tarihçiler, 1280 yılında Sulu takımadasına ayak basan Tuan Maşhaika'nın burada evlenip ilk Müslüman topluluğu kurduğunu kabul ediyor. Maşhaika'nın ardından 14. yüzyılın ortalarında bölgeye gelen Kerim-ül Mahdum'un Müslümanlığın yayılmasında önemli yere sahip olduğu ifade ediliyor.

İslamiyet 15. yüzyılın ortasına gelindiğinde kıyı bölgelerinden dağlık ve iç kesimlere yayılırken, bölgede İslami eğitim zamanla kurumsallaşmaya başladı.

Kaynak: AA