Resmî adı Moritanya İslâm Cumhuriyeti olan Moritanya, Kuzey Afrika bölgesindeki Arap ülkelerinden biri. Resmî kayıtlara göre nüfûsu yüzde yüz oranında Müslüman. 

Türkiye’nin anayasa değişikliği için referanduma hazırlandığı bu günlerde Moritanya’da da anayasa değişikliği ve bunun için referanduma gidilmesi konusunda hararetli tartışmalar var. 

Moritanya cumhurbaşkanı Muhammed Veled Abdülaziz, mevcut anayasa metninde bazı değişiklikler yapılması için birkaç aydan beri yoğun çalışma yürütüyor. Değişiklik metnini 9 Mart 2017 tarihinde parlamentonun birinci kanadı durumundaki Ulusal Meclis’in onayına sundu ve oylamaya katılan 141 milletvekilinden 121’i lehte oy verdi. 

Fakat değişikliğin geçerlilik kazanması için parlamentonun üst kanadı durumundaki senatoda da onaylanması gerekiyordu. Muhalefet partileri değişikliklere karşı çıkıyordu. O yüzden Meclis’in onaylamasından sonra başkent Novakşot’ta değişikliğe karşı gösteriler düzenlediler. Bu gösterileri de halkın anayasa değişikliğine karşı çıktığının göstergesi olarak takdim ettiler. 

17 Mart tarihinde de üst mecliste yani Senato’da oylandı. Ancak senatoda da çoğunluğun iktidar partisinde olmasına rağmen değişiklik teklifleri 56 üyeden 33’ünün ret oyu vermesi sebebiyle kabul edilmedi. Bunda değişikliğin senatoyu tamamen kaldırmayı da içermesinin birinci derecede rol oynadığı sanılıyor. Yani senato üyelerinin sadece 20’si kendi meclislerinin kaldırılması lehinde oy vermiş 33’ü buna razı olmamıştı. 

Bunun üzerine, yapılan değişiklikleri anayasada bir devrim olarak değerlendiren cumhurbaşkanı Muhammed Veled Abdülaziz senatonun reddine karşılık referandum gerçekleştirmek ve değişiklikleri halkın tercihine sunmak istediğini bildirdi. 

Muhalefet bundan ciddi şekilde rahatsız oldu ve cumhurbaşkanının senatonun reddettiği bir değişikliği referanduma götürmek suretiyle anayasaya aykırı hareket ettiği iddiasında bulundu. İlginç olan değişikliğin parlamentonun birinci kanadında yani Ulusal Meclis’te kabul edilmesi üzerine mitingler düzenleyerek meydanlardaki manzaraları halkın değişikliği reddetmesinin göstergesi olarak yansıtan muhalefetin senatonun tercihinin halkın oyuna sunulmasından rahatsız olmakla kendiyle çelişkiye düşmesiydi. Çünkü halkın reddettiğine inanması halinde değişikliğin onun onayına sunulmasından da rahatsız olmaması, sandıkta da reddedeceğinden emin bir şekilde buna razı olması gerekirdi. 

Bu arada konuyla ilgili görüşlerini beyan eden hukukçular da cumhurbaşkanının anayasa değişikliğini halkoyuna sunma yetkisinin bulunduğunu, hatta bu konudaki değişiklikleri meclisin onayına hiç sunmadan bile halkın onayına sunabileceğini dile getirdiler. 

Şimdi muhalefet bir diyalog kapısı açılmasını ve değişikliklerin birlikte gözden geçirilmesini istiyor. Cumhurbaşkanı ise buna vakit olmadığını bunun geciktirilemeyeceğini söylüyor.

Moritanya’daki mevcut anayasa 1991 tarihli. Değişikliklerin başında yukarıda da ifade ettiğimiz üzere senatonun tamamen kaldırılması yer alıyor. Bunun yanı sıra devletin bayrağının şeklinde ve milli marşta da değişiklik gerçekleştirilmesi isteniyor. Yüksek Adalet Mahkemesi’nin kaldırılması ve yetkilerinin Yüksek Mahkeme’ye devredilmesi isteniyor. Bunların dışında da bazı küçük çaplı değişiklikler var. 

Kaldırılması istenen senatonun 56 üyesi var ve üyeleri belediye meclisleri tarafından düzenlenen bir dolaylı seçimle belirleniyor. Ancak bu şekilde bir üst meclisin varlığı aslında Ulusal Meclis’in fonksiyonunu ortadan kaldırıyor. Çünkü Ulusal Meclis’in kabul ettiğini Senato’nun reddetmesi durumunda parlamentodan geçmemiş sayılıyor. Dolayısıyla Ulusal Meclis’in bir şeyi kabul etmesinin bir anlamı olmuyor. Böyle bir uygulama da yasamada çift başlılık anlamına geliyor ve cumhurbaşkanı bunun artık son bulmasını, tek meclisli sisteme geçilmesini istiyor. Benzer bir çift başlılık yargıda da var: Yüksek Adalet Mahkemesi ve Yüksek Mahkeme. Anayasadaki değişiklikle buna da son verilmesi ve tek başlılığa gidilmesi isteniyor. 

YENİ AKİT