Kaddafi rejiminin 2011'de devrilmesinin ardından Libya'da tesis edilen geçiş hükümetine karşı bu yılın başında başlayan darbe girişimleri, ülkeyi iç savaşa sürükledi.

Ülkedeki mücadele, Trablus'taki Milli Genel Kongre'nin (MGK) desteklediği "Libya Şafağı" Koalisyonu ile Tobruk'daki Temsilciler Meclisi'nin arka çıktığı emekli General Halife Hafter'e bağlı "Onur Operasyonu" Koalisyonu arasında, merkezi şehirler ve petrol bölgelerine hakimiyet konusunda yaşanıyor.

Büyük şehirler Libya Şafağı'nın elinde

Libya Şafağı (Fecr) Koalisyonu'nda Genelkurmay Başkanlığı komutasındaki merkezi ordu güçlerinde, Kaddafi rejimine karşı başlayan devrimde öncü rol oynayan Trablus, Bingazi ve Misrata'daki irili ufaklı devrimci milis gruplar, Libya Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) ve diğer İslami oluşumlar yer alıyor. Fecr grubu, Libya'daki devrimi temsil ettiğini ve geçiş sürecinin güvenliğini sağladığını savunuyor.

Koalisyon, başkent Trablus kent merkezine konuşlanan Zintan milislerini şiddetli çatışmalar sonrası şehirden çıkararak, Tripolitanya adı verilen batı ve orta Libya'yı kontrolü altında tutmayı başardı. Fecr kuvvetleri halen başkent Trablus'un yanı sıra Misrata, Beni Velid, Sirte'yi idare ediyor. Fecr Koalisyonu ayrıca güneydeki Fizan bölgesinde Sebha, doğuda da Bingazi ve Ecdebiye gibi büyük kentleri yönetiyor.

Bölgedeki Ensaru'ş Şeria örgütü ise ülkenin kuzeybatısında yer alan Derne kentinde kontrolü elinde bulunduruyor. Örgüt Hafter güçlerinin saldırılarına karşı Fecr kuvvetlerine destek veriyor.

Bingazi kuşatma altında

"Onur Operasyonu" Koalisyonu'nda ise Hafter'e bağlı birlikler, Zintan milisleri, federalizm yanlıları, seküler liberaller ve Kaddafi yanlıları yer alıyor.

Emekli General Hafter'in, şubat ve mayıs ayındaki Zintan merkezli milis gruplarla başlattığı "darbe girişimi", Trablus ve Misrata merkezli devrimci gruplarla ortak hareket eden Trablus merkezi yönetimi tarafından engellendi. Hafter'in başkenti ele geçirememesinin ardından Temmuz ayında ikinci büyükşehir olan Bingazi'ye yönelmiş ama bu şehrin de kontrolünü ele geçirememişti.

Hafter güçleri bunun üzerine siyasi merkezini Mısır sınırındaki Tobruk'a taşıdı. Batı'dan destek almaya çalışan Tobruk Hükümeti, Mısır'daki Abdülfettah es-Sisi yönetimi ve Suudi Arabistan'dan açık destek görüyor.

Ağustos ayında ise Sireneyka olarak adlandırılan Doğu Libya'nın özerkliğini isteyen federalizm yanlısı güçlerle işbirliğine giden Hafter, Bingazi'yi ele geçirmek için 15 Ekim'de tekrar saldırıya geçti.

Saldırılara karşı kenti koruyan Libya Şafağı'na bağlı Bingazi Devrimciler Şura Meclisi milisleri ile kenti kuşatan Hafter güçleri arasında çıkan şiddetli çatışmalarda hayatını kaybedenlerin sayısı 230'a yükseldi. Saldırıların başladığı günden bu yana öldürülenler arasında 14 çocuk ve 9 kadın da yer alıyor.

Onur Operasyonu petrol yataklarını ele geçirdi

Batı ülkeleri nezdinde meşruiyet zemini arayan Onur Operasyonu, Bingazi ve Ecdebiye dışındaki Beyda, Tobruk, Brega ve Ras Lanuf kentlerini de içeren tüm Doğu Libya'yı elinde bulunduruyor. Hafter güçleri aynı zamanda batıda Zaviye ve Zintan'ı yönetiyor.

Tobruk Hükümeti'nin Trablus tarafına karşı en önemli avantajı, ülkedeki petrol yataklarını ve rafinerilerini kontrolü altında tutuyor olması.

Güneye kabileler hakim

Söz konusu iç savaş, Libya'nın güneyinde otorite boşluğunun doğmasına ve kabilelerin özerk yönetimler oluşturmasına sebep oldu.

Berberileri temsil eden Amazig Kabilesi kuzeybatıdaki Nefusa Dağları bölgesini ve Vazen kentini elinde bulundururken, güneybatıdaki Fizan bölgesini, Gadamis, Ubari ve Gat kentlerini Tuareg kabilesi yönetiyor. Libya'nın Çad ve Nijer sınırlarındaki silah kaçakçılığı ve mülteci ticaretini yöneten Tebu kabilesi ise ülkenin kuzeydoğusunu Murzuk ve Kufra kentleriyle birlikte hakimiyeti altında tutuyor. Tuaregler ve Tebular arasında Ubari kenti kırsalında zaman zaman şiddetli çatışmalar çıkıyor. Her iki bölgede de zengin yeraltı suyu, doğalgaz ve petrol yatakları bulunuyor.

Bülent Şahin Erdeğer / AA