Yasin Aktay / Yeni Şafak

Reisi’nin ölümü nelere yol açar?

İran İslâm Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin, Dışışleri Bakanı, Tebriz Cuma İmamı ve Eyalet Valisi ile birlikte talihsiz bir helikopter kazasında hayatını kaybetmesi dünyada yeterince belirsiz ve hareketli olan ortama bir bomba gibi düştü. Bu kadar önemli devlet şahsiyetinin aynı helikopterle, üstelik her türlü uçuş için riskli sayılabilecek hava koşullarında yolculuk yapmaları ilk anda bu kazayla ilgili dikkat çeken bir gariplik tabii. Aynı helikopterle aynı yolcu listesiyle bir gidişleri olmuş gerçi ve kaza dönüş yolunda gerçekleşmiş. Buna rağmen içinde ölüm olan bir olay geriye dönük bütün ihmal ve kusurları bir kasta, üstelik suikasta bağlayan bütün ihtimalleri akla daha fazla getiriyor. Nitekim olay duyulduğu andan itibaren insanların en fazla düşünüp tartıştıkları konu bu oluyor.

Reisi ve yanındaki heyeti ölüme götüren bu olayın bir kaza olamayacağı yönündeki yorumlara bakıldığında tezlerini destekleyecek bütün veriler var. İran’da bu tarz bir yolculuk, devlet ricali için bile son derece rutin, belki işlerin birçoğunun doğuya atfedilen tevekkül anlayışıyla oluruna bırakılarak kotarıldığının bir resmini de veriyor. 1979 üretimi ve muhtemelen düzenli bakımları düzgün yapılmayan bir helikopterle ülkenin en önemli isimlerini sisli, dağlık ve zor bir coğrafyada, üstelik gece vakti bir yerden bir yere taşımayı göze alan yaklaşım kasıttan, hem de suikasıttan bağımsız düşünülemiyor.

Suikast ihtimaline kesin gözle bakıldığı andan itibaren gözler tabii ki olağan şüpheliye çevrilecektir. İsrail’in bu suikastın ardında olduğuna da bu mantıkla kesin gözüyle bakılacaktır. İsrail yıllardır her fırsatta İran’a karşı açıkça düşmanlık sergilemekten hatta bu düşmanlığı açık bir saldırganlıkla da göstermekten geri durmuyor. En son 1 Nisan tarihinde Şam Büyükelçiliği’ni de bombalamış ve üst düzey bazı generallerini katletmişti. Şimdi de böyle bir suikasta girişmekten onu alıkoyacak en azından bir kasıt-niyet eksikliği yoktur.

7 EKİM’DE HEZİMETE UĞRAYAN İSRAİL OLAĞAN ŞÜPHELİ Mİ?

Ancak bu suikastta olağan şüpheli olarak İsrail üzerinde durmanın özelikle bugünlerde inandırıcılıktan uzak şöyle bir yanı var. İsrail’in meşhur istihbarat gücü MOSSAD efsanesi 7 Ekim itibariyle çökmüş durumdadır. Kassam Tugayları sadece MOSSAD’ın değil, İsrail silahlı güçlerinin genel olarak operasyon kabiliyeti hakkında şimdiye kadar üretilmiş bütün hikâyeleri yerle bir etti. İsrail gücü ve kabiliyetleri konusunda bu efsaneler çökünce ortada sadece beceriksizlik, korkaklık ve istihbarat acizliği kalmış oldu.

7 Ekim’den beri MOSSAD ve İsrail Silahlı güçleri bütün dünyanın maskarası haline gelmiş durumda. Tek üstün tarafları sahip oldukları öldürücü kaba bombalama güçleri. Bu güç bile, kara savaşında Gazze’deki Kassam Tugayları karşısında her gün rezil rüsva olacak şekilde hezimete uğruyor. Böyle bir ortamda Reisi’nin helikopterini İran hava sahasında suikastla düşürmüş olmak İsrail efsanesine bir hayat öpücüğü bahşetmek gibi bir şeydir. İsrail’in böyle bir operasyon kapasitesi var mıdır? Tabii ki ihtimali tamamen dışlamadan böyle bir söylentinin ne anlama gelebileceğini söylemekle yetinelim.

Reisi, İran’ın önemli siyasilerinden biri, kuşkusuz. Öyle olmasa Cumhurbaşkanı seçilmezdi. Ama sadece Cumhurbaşkanı olması dolayısıyla değil, hem geçmişte Devrim’e yapmış olduğu katkılar dolayısıyla hem de gelecekte İran siyasi dengeleri içinde kendisinden beklenen roller bakımından. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in halefi gözüyle bakılıyordu kendisine. Bundan dolayı bir suikast ihtimali varsa bunun kendi içinden olma ihtimali çok daha yüksek olabilir. Ama görünen kadarıyla, şahsi kanaatim de bu yöndedir, bir suikasttan ziyade helikopterin eskiliği, bakımsızlığı ve o hava şartlarında İranlılara özgü bir tevekkül anlayışıyla uçmuş olması sonucunda bu kazanın gelmiş olmasıdır. Tabii diğer ihtimaller üzerinde durulacaktır. Ama bundan daha önemlisi bu kaza sonucunda İran siyasetinde ortaya çıkacak olan bir boşluğu doldurma yönünde oluşacak hareketliliğin hem İran’ı hem de bölgeyi nereye götüreceği üzerinde durmak gerekecektir.

REİSİ’NİN ÖLÜMÜNÜN ARDINDAN HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ KALMAZ

Hiç kuşkusuz Reisi’nin bu şekildeki ölümünün ardından İran’da hiçbir şey eskisi gibi olamayacağı gibi bu ölümün bölgedeki bütün siyasetler üzerinde de ciddi etkisi olacaktır. Reisi’nin belli bir tarz-ı siyaseti vardı ve bu tarzın ölümünden, hem de bu şekildeki ölümünden sonra aynı şekilde devam etmesi mümkün olmayacaktır. İran’ın Yemen, Suriye, Irak, Lübnan ve başka birçok yerde yürüttüğü operasyonlar yeniden değerlendirilecektir. İran halkı değişen dünya içinde kendi konumunu yeniden sorgulamaktadır ve önüne beklenmedik bir şekilde ve böylesi trajik bir ölümle gelmiş olan sandıkta bir tutum alacaktır.

Matem geleneği çok derin olan İran şu anda yasta. İran halkına başsağlığı diliyoruz. İsrail karşısında yaşanan meydan okumaya karşı ortaya çıkan durum başlı başına üzücüydü. İran halkı ağır bir imtihandan geçiyor.

Reisi’nin kaza haberi ajanslara düştüğü esnada Suudi Arabistan Kralı Salman bin Abdülaziz’in da hastaneye kaldırılmış olduğu haberi düştü. Bölgede değişim genellikle insanın eliyle, planlayarak yaptıkları üzerinden analiz edilir ve öngörülür. Oysa bazen ilâhî el hiç beklenmeyen, planlanmayan bir müdahale olarak olayları başka mecralara sürükler.