TBMM, Cumhuriyet'in ilk yıllarında faaliyet gösteren ve binlerce kişinin katledildiği İstiklal Mahkemelerinin gizli dosyalarını nihayet açıyor.

Mahkemelerin 5 bin 178 sayfadan oluşan karar defterleri de tercüme edildi. Çalışmaları, hiçbir bilgi sızdırmamaları ve belgeleri 'devlet sırrı' olarak saklamaları konusunda yemin ettirilen 8 kişilik uzman ekip yürüttü.

Arşivlerin Meclis Başkanlığı kararıyla önümüzdeki günlerde kamuoyuna açıklanması bekleniyor.

Türkiye, Kurtuluş Savaşı yılları ve Cumhuriyet'in ilk döneminde binlerce kişiyi idam ettiren İstiklal Mahkemeleri'yle yüzleşmeye hazırlanıyor. TBMM Başkanlığının, 2010 yılında İstiklal Mahkemeleri karar defterlerinin tasnif ve tercümesi ile mahkemelerin gizli dosyalarının açılması yönünde görevlendirdiği ekip, çalışmalarını büyük oranda tamamladı. 

Çalışmaları süresince edinecekleri bilgileri, dosyaların açılma kararı verilinceye kadar hiçbir yerde ve herhangi bir nedenle açıklamayacağına ve bunları devlet sırrı olarak saklayacağına dair yemin ettirilen uzman ekibin çok önemli belgelere ve kişisel eşyalara ulaştığı belirtiliyor. İyi derecede Osmanlıca bilen ekip üyeleri, İstiklal Mahkemeleri dosyaları arasından çıkan eşya ve belgeleri inceleyip tasnif ettikten sonra yeniden dosyalara yerleştiriyor. Kişisel eşyaların ise ayrı bir ekip tarafından yeniden incelenmesi planlanıyor.

Çalışma çerçevesinde içlerinde 'kişi adları, iddianame, gerekçe ve mahkeme kararı özetleri'nin yer aldığı karar defterleri tercüme ediliyor. A3 ebadında 26 cilt ve toplam 5 bin 178 sayfadan oluşan defterlerin tercümesinin birkaç hafta içinde tamamlanacağı belirtiliyor. Tercümelerin ardından mahkeme kararlarına ilişkin hazırlanan istatistiklerde, 'kaç kişinin yargılandığı, sanıkların isim listesi, memleketleri, meslekleri, yaşları, isnat olunan suçlar, gerekçe ve yargılama sonuçları' gibi tüm ayrıntılı bilgiler yer alacak. Karar defterlerinin çevirisi ve istatistik tabloların ardından ise bilgiler dijital ortama aktarılacak.

İstiklal Mahkemeleri, Binlerce İdama Karar Verdi

İstiklal Mahkemeleri, Kurtuluş Savaşı'nın devam ettiği 1920'de “vatana ihanet” suçlarını işleyenlerin yargılanması amacıyla özel kanunla kuruldu. Ankara'daki İstiklal Mahkemesi, 1927'ye kadar görev yaptı. Kurtuluş Savaşı yıllarında görev yapan birinci dönem İstiklal Mahkemeleri dışında daha sonraları da dönemlerine göre farklı görevler yürüten aynı isimli mahkemeler kuruldu. 

Sonradan kurulan mahkemeler, birer devrim mahkemesi niteliğinde görev yaptı. Binlerce kişi hakkında idam kararı veren İstiklal Mahkemeleri Şeyh Sait, İskilipli Atıf Hoca gibi dönemin önemli aktörlerinin de idamına karar vermişti. TBMM'deki arşivlerde İstiklal Mahkemeleri'yle ilgili toplam 914 bin sayfalık tutanak da bulunuyor.