Suriye başta olmak üzere çeşitli ülkelerden İstanbul’a gelerek kendi işini kuran girişimcilere yönelik ilk kapsamlı çalışma olan İstanbul Göçmen Girişimci Araştırması, söz konusu girişimcilerin profiline, eğilimlerine, eğitim seviyelerine, çalışma alanlarına, yarattıkları istihdama ve karşılaştıkları zorluklara ışık tutuyor.

İstanbul genelinde 346 ayrı işletme ile yüz yüze mülakatlara dayalı anketler üzerinden, Prof. Dr. Yusuf Adıgüzel, Prof. Dr. Ayşegül Komsuoglu, Doç. Dr. Oğuz Demir gibi alanında uzman akademisyenlerle yapılan araştırma, yalnızca girişimcilere odaklanması bakımından bir ilk olma özelliği de taşıyor.

Araştırma kapsamında Başakşehir ve Fatih’in de aralarında bulunduğu altı ayrı ilçeden 47’si kadın 299’u erkek girişimci ile görüşülürken, göçmen girişimcilerin Türkiye’de sağladığı istihdam imkanı ve ürettiği ekonomik değere de dikkat çekiliyor.

Başkanlığını Doç. Dr. Sare Aydın’ın yürüttüğü İMRA’nın İstanbul Göçmen Girişimci Araştırması’nda öne çıkan bazı bulgular şöyle:

Araştırmada yer alan girişimcilerin büyük çoğunluğunu Suriyeli göçmenler oluşturuyor. Suriyeli göçmenlerin yanı sıra Irak, Mısır, Filistin, İran ve Orta Asya Türk cumhuriyetinden girişimciler de İstanbul’da ticari faaliyetlerde bulunuyor. 

İstanbul’da faaliyet gösteren göçmen girişimciler genellikle genç ve orta yaşlarda yoğunlaşıyor. Girişimcilerin yüzde 78’ninin 23 ila 40 yaş arasında yer alması dikkat çekiyor.

Göçmen girişimcilerin eğitim düzeyi Türkiye’deki ortalamadan yüksek

Araştırmada yer alan göçmen girişimcilerin farklı düzeylerde eğitim aldıkları ve ağırlığın lise ile üniversite düzeylerinde olduğu görülüyor. Katılımcıların yüzde 42.3’ü üniversite ve üstü eğitim görürken, bu veriye göre göçmen girişimcilerin ortalama eğitim düzeyi Türkiye’deki eğitim ortalamalarından daha yüksek. 

Araştırma verilerine göre göçmen girişimcilerin yüzde 13,3’ü iyi derecede, yüzde 60’ı ise orta derecede Türkçe biliyor. Girişimcilerin yüzde 60’a yakın bir kesimi Türkçe ve anadilinin dışında üçüncü bir dil daha konuşurken, bu dillerin başında İngilizce ve Fransızca geliyor.

Hangi sektör başı çekiyor? 

Araştırma sonuçları, göçmen girişimcilerin çoğunlukla hizmet sektörüyle ilgili işlerle uğraştığını ortaya koyuyor. Hizmet sektöründeki herhangi bir iş kolunda faaliyet gösterenlerin oranı yüzde 52 düzeyinde.

En fazla öne çıkan faaliyet alanları market, bakkaliye, restoran, pastane, hazır giyim işletmeciliği ile bilgisayar/cep telefonu pazarlama ve tamiri ile ilgili iş kolları olarak sıralanıyor.

Kadın girişimcilerin genel olarak kuaförlük, kişisel bakım, terzilik ve tekstil gibi alanlarda faaliyet gösterdiği anlaşılıyor.

Araştırma bulgularına göre göçmen girişimcilerin üçte ikisine yakın bir kesimi işini ülkesinden getirdiği sermaye ile kurarken, Türkiye’de kazandığı para ile iş kuranların oranı dörtte bir civarında.

Kadın girişimci oranı daha yüksek

İstanbul Göçmen Girişimci Araştırması’na göre kadınlar içinde işini kendi imkanıyla kuranların oranı erkeklerden daha fazla. Bu da kadınların daha çok büyük sermaye gerektirmeyen küçük işletmelerde yoğunlaşması ile açıklanıyor.

Her bir göçmen girişimci, ortalama bir Türk’e istihdam sağlıyor

Araştırmaya konu olan 346 işletme, yüzde 29’u kadın, yüzde 71’i erkek olmak üzere toplam 1.529 kişiyi istihdam ediyor. Bu da her işletmenin ortalama 4,4 kişi istihdam ettiği anlamına geliyor.

Öte yandan 100’ü aşkın sayıda eleman istihdam eden göçmen girişimci de söz konusu.

 Göçmenlerin işlettiği işletmelerde çalışanların yüzde 69’u Suriyeli olmakla birlikte, yüzde 21’i Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı.

Araştırma bulgularına göre göçmen girişimcilere ait işletmelerde 315 Türk vatandaşı çalışıyor. Bu da göçmen girişimcilerin her birinin ortalama bir Türk vatandaşına istihdam imkanı sağladığı anlamını taşıyor.

Türkiye’de büyümeyi düşünüyorlar

İMRA’nın araştırmasına göre göçmen girişimcilerin üçte ikiden fazlası işini Türkiye’de büyüterek sürdürmek istiyor. İşini ileride kendi memleketinde yapmak isteyenlerin oranı yüzde 15 gibi düşük bir düzeyde kalıyor.

Söz konusu veriler, göçmen girişimcilerin büyük çoğunluğunun geleceklerini Türkiye’de gördüğünü gözler önüne seriyor.