Bilgisayar ve internet yaygınlaşmadan önce araştırmacılar araştırdıkları konulara dair bilgileri toplar, fişlere yazar sonra da onları kendilerine has bir şekilde birleştirip bir metne dönüştürürdü. Günümüzde buna ihtiyaç kalmadı. Microsoft Word programında artık veriler farklı dosyalarda biriktirilebildiği gibi tek dosya halinde de düzenlenip nihayete erdirilebilmektedir. Özellikle anahat görünümünde çalışıldığında hazırlanan eserin ana ya da alt bölümleri topluca başka bir başlığın yerine taşınabilmekte ve bu işlemden yazıdaki dipnotlar olumsuz etkilenmediği gibi araştırma metnindeki yeni konumlarına göre otomatik olarak dizilmektedir.

Araştırma uzunca yani kitap boyutunda ise, yazılacak önsöz sona bırakılmalıdır çünkü o plan değil, ortaya çıkan eserin konusunu ve sınırlarını gösteren kısa bir metindir. Eser beş-alt yüz kelimelik köşe yazısı gibi kısa ise, ilk paragraf önsöz gibi düşünülüp, yazının temelde neyi ele aldığına dair bir veya birkaç cümle içermelidir. Buna dikkat edilirse, köşe yazısının başlığı iddialı da olsa okur gereksiz beklentilere girmez ve yazıdan/kitaptan hayal kırıklığına uğramaz.

İslami ilimlerle ilgili bir yazı/kitap yazılacağında aynı konuda yazılmış yazılara ya da kitaplara bakmak kaçınılmazdır. Pek yeni bir şey söylenmeyecekse tasviri bir yöntemle beğenilen eser kaynak gösterilerek bir yazı yazılabilir. Bunun için pratik yol, kitap satış sitelerinden araştırılacak konuyla ilgili kitap olup olmadığına bakmaktır. Makalelere gelince, İSAM (İslam Araştırmaları Merkezi)’ın İslami ilimlerle ilgili 20 bini aşkın hakemli dergi makalesine web sitesinden ulaşıp okumak ve kaynak göstermek mümkündür. Yine ASOS İndeks ve Belgeler.com sitesi de bu açıdan oldukça zengin imkânlar sunmaktadır. Yine Haksöz dergisinin on sekiz yıllık “kavram yazıları arşivi” Haksöz Okulu adı altında internette araştırmacıların hizmetindedir.

İslami ilimlerde araştırma yapacak kişinin Arapça bilmesi oldukça büyük avantaj sağlamaktadır. Bu bağlamda Mektebetu’ş-Şâmile adlı program dipnot gösterilebilir şekilde binlerce kaynağı taramaya imkân vermekte ve bu program Arap kardeşlerimiz tarafından dünyevi bir karşılık gözetmeksizin yeni kaynaklarla zenginleştirilmektedir. Bu bağlamda günümüzde alim olmanın eski dönemlere kıyasla çok daha kolay olduğunu ifade etmek gerekir.

HTML dosyası şeklinde İslami eserler de internette mevcuttur. Bilgisayarda çok az yer tutan bu programlar temel İslami kaynakları içermekte ve içerdikleri eserde tarama yapıp aranan kavramı bulmada araştırmacılara epeyce kolaylık sağlamaktadır. Bu da sözgelimi Mevdudi’nin “din/siyaset/cihad/barış vs. anlayışı” türü araştırmaları kısa süre içinde yapmayı kolaylaştırmaktadır. İstanbul’da ilimsever bir diş hekiminin hazırlatıp Allah yolunda ümmetin hizmetine sunduğu ve birçok İslami eseri içeren İkra CD’si de önemli bir çalışmadır. Ne var ki, bu programlardan kitaplardaki sayfa ve cilt numaralarını basılı haliyle birebir örtüşen şekilde verenine ve söz konusu kitapların künyelerini de içerenine rastlamadım. Bu sorunun da yakın bir zamanda aşılabileceğini öngörmek pek iddialı olmaz diye düşünüyorum.

Yine android özelliği olan telefonlarda tefsir ve hadis programları mevcut ve bilgisayara göre ayet ve hadislere, tefsir ve hadis kitaplarına daha kısa sürede ulaşma imkânı vermekte. Cep telefonlarının neredeyse bilgisayar özelliği kazanmış olması bazı noktalarda ise bilgisayarlardan bile ileri olmaları artık göz ardı edilemez. Dünyevileşme, tüketim köleliği vs. kolaycı söylemlerle bilgiye hızlı ulaşma imkânları heba edilmemelidir. Yeni nesil işlerini telefon üzerinden yürütüyorsa, onlara “İslam’ın mesajını ulaştırmada” telefonun rolünü tartışıp, yapılabilecekler ne ise uygulamaya geçirilmelidir.

Ramazan Bayramınız bereketli olsun, Allahu Teala Suriye ve Arakan’daki Müslüman kardeşlerimize bir çıkış yolu versin.