HAKSÖZ-HABER

Romero, bu işkence ve af konusunun yeni olmadığını, geçmiştede örnekleri olduğunu ifade etmiş. Ayrıca İşkence yapanların afedilmesi, suçun işlendiği; işkence yapan veya işkenceye yetki verenlerin suçlu olduğu anlamına geldiği vurgulamış.

***

Anthonyo Romero, New York Times 

Başkan George W. Bush görevinden ayrılmadan önce, bir grup muhafazakâr ABD işkence programını planlayan ve onaylayan yetkililere af çıkartılması için Beyaz Saray’da lobi yaptılar.

Benim organizasyonum, Amerikan Sivil Özgürlükler Sendikası, bu teklifi aykırı buldu. Diğer sekiz insan hakları örgütüyle beraber Bush’a, affın onaylanmasının hukukun egemenliğini zayıflatacağını ve Amerikan halkının Amerika adı altında neler yapıldığını öğrenmelerini engelleyeceğini anlatan bir mektup gönderdik.

Fakat Senato İstihbarat Komitesi raporunun yayınlanması yaklaşırken, Başkan Obama’nın afları çıkartması gerektiğini düşünmeye başladım. Sonuçta bu,  işkencenin yasa dışı olduğunu kati olarak resmileştirmenin tek yolu olabilir.  

İşkenceyi onaylayan ve emri veren bu üst seviye hükümet yetkilileri durumu inkâr etmiyor. Bush CIA’e yurtdışında gizli hapishaneler kurma yetkisi veren gizli bir emri onayladı. CIA buralarda mahkûmlara işkence yapabilmek için izin istedi. Ulusal Güvenlik Kurulu bu isteği onayladı. Adalet Bakanlığı da bu acımasız programın meşruiyetini örtbas edecek bildiriler tasarladı.

Bu suçlarının hesabının verilmesi için 13 yılımızı harcadık. Özel bir savcı atanması veya gerçeklerin ortaya çıkarılması ve uzlaşma için bir komisyon kurulması adına çağrıda bulunduk. Fakat bu çağrılarımıza aldırış edilmedi. Ve şimdi, zamanaşımı nedeniyle işkence sorumlularının çoğu yargılanamıyor.

Obama resmi olarak göreve başladıktan hemen sonra işkenceyi reddetti ve Adalet Bakanlığı işkence programının temelini sağlayan genelgelerini geri çekti. Geçen yıl Ulusal Savunma Üniversitesi’nde yaptığı bir konuşmada “En temel değerlerimize gölge düşürdük. Düşmanlarımızı sorgulamak için işkence uygulayarak ve bu kişileri kanuna aykırı olacak şekilde alıkoyarak…” dedi.

Fakat ne kendisinin ne de Adalet Bakanlığının birilerini sorumlu tutmak için herhangi bir talebi olmadı. Bakanlık bir soruşturma yürüttüğünde bile, işkence gören mahkûmların hiçbirisiyle görüşülmediği ortaya çıktı. İşkenceyi onaylayanların üstü kapalı olarak affedilmesi ile resmi olarak affedilmesi arasındaki fark nedir? İkisinde de işkence yapanlar hesap vermekten kurtulurlar.

Ancak üstü kapalı aflarla Başkan, yetkililerin gelecekte işkence politikalarını yeniden canlandırabilmeleri için kapıyı açık bırakıyor. Pek çok eski CIA ve diğer hükümet yetkilileri basınçlı su ile sorgulama ve diğer bazı işkence yöntemlerinin yasalara uygun olduğu konusunda ısrar etmeye devam ediyor.

Obama yönetimi hâlâ işkenceye izin veren yetkilileri sorumlu kılmak için tedbir alabilir. Bazıları zamanaşımına uğramış olabilir ama uğramayanlar da var.

Yüzleşelim… Ülkenin en üst düzey yetkililerinin temel yasaları ihlal eden eylemler için yetki verdiklerini ve hem dünyadaki duruşumuzdan hem de güvenliğimizden ödün verdiklerini bildirmesi gerekir.

Obama, CIA’in deniz aşırı ülkelerde işkence yapmasına yetki veren George J. Tenet, Guantanamo’da işkencenin kullanılmasına izin veren Donald Rumsfeld, işkenceye yasal örtü icat eden David S. Addington, John C. Yoo ve Jay S. Bybee ve tüm bunları görmezden gelen George W. Bush ve Dick Cheney için af çıkarabilir.

Engelleyici af fikri yeni gibi gözükebilir ama örnekleri var. Abraham Lincoln ve Andrew Johnson gibi devlet başkanları sivil savaştan sonra müttefik askerler için af çıkardılar. Gerald Ford, Nixon’ın Watergate suçları için af çıkardı. Jimmy Carter Vietnam Savaşı’ndaki yoklama kaçaklarını affetti.

Başkan’ın işkencecileri affetmesi fikri hâlâ midemi ağrıtıyor. Ama bunu yapmak belki de Amerikan hükümetinin bir daha asla işkence yapmamasını sağlamanın tek yoludur. Af, suçun işlendiğini; işkence yapan veya işkenceye yetki verenlerin suçlu olduğunu;  işkence yapacakların ve bunun mimarlarının dikkatli olması gerektiğini açıkça ortaya koyar. Soruşturma tercih edilebilir ama af işkencenin Pandora kutusunun sonsuza dek kapatılması için en kalıcı ve mümkün yol olabilir.

ZAMAN