HAKSÖZ-HABER

Afganistan’ın ABD öncülüğündeki çok uluslu güçlerce işgali, 10 yıl önce bugün başlamıştı.

"Kalıcı Özgürlük Operasyonu" adı altında başlatılan hava ve kara operasyonu ile Taliban yönetimi, birkaç hafta içinde devrilmişti. Ancak çok sayıda ülkenin askerî gücü Taliban direnişini sonlandıramadı. Ülkedeki çarpışmalar hâlâ yoğun bir şekilde sürüyor.

Afganistan'da hâlâ 130 bin yabancı asker görev yapıyor.

BBC’de yer alan habere göre Birleşmiş Milletler sadece son beş yıldaki şiddetin 10 binden fazla Afganın ölümüne yol açtığını kaydediyor.

Savaş sırasında çoğu Amerikalı 2750 kadar yabancı asker de öldü. Direniş güçleri bu resmi rakamların daha kabarık olduğunu iddia ediyor.

AMERİKALI KOMUTANDAN İTİRAF ve ELEŞTİRİ

Ülkedeki yabancı birliklere 2009-2010 arasında komuta eden Amerikalı emekli Orgeneral Stanley McChrystal, batının hala ülkede zafere ulaşmayı sağlayacak düzeyde bilgiye sahip olmadığını savundu.

"O zaman (Afganistan'ı) yeterince bilmiyorduk, hâlâ da bilmiyoruz" diyen emekli Orgeneral, "Ben de dahil çoğumuzun durum ve ülkenin geçmişi konusunda ancak yüzeysel bir fikrimiz vardı. Son 50 yıllık yakın tarih konusundaki görüşlerimiz, ürkütücü ölçüde basitti" ifadelerini kullandı.

McChrystal, ABD ve NATO'daki müttefiklerinin ülkedeki hedeflerini gerçekleştirmede, ancak yarı yola geldiğini iddia etti.

ABD'deki Dış İlişkiler Konseyi adlı düşünce kuruluşunda konuşma yapan McChrystal, ülkedeki en zor hedefin Afganların güvenip inanç duyabileceği ve Taliban'ın nüfuzunu dengeleyebilecek meşru bir hükümet kurmak olduğunu savundu.

AMERİKA TARİHİNİN EN UZUN SAVAŞI

Afganistan'da kısa sürede zafer hedefiyle başlatılan savaş, süresi itibariyle Vietnam Savaşı'nı da geçerek, Amerikan tarihinin en uzun süren savaşı haline geldi.

NATO, 2014 yılında muharip görevini tamamlayıp güvenlik sorumluluğunu bütünüyle Afgan kuvvetlerine devretmeyi öngörüyor. Ancak Taliban ile bir şekilde anlaşmaya varmadan, savaşın sona erebileceğini düşünmeyenlerin sayısı son zamanlarda artıyor. Ekonomik sıkıntılar da cabası. Ülke son 10 yılın en ciddi kuraklığını yaşıyor. Dünya Gıda Programı'na göre ülkede 2,6 milyon kişi gıda yardımına ihtiyaç duyacak.

Uluslararası Af Örgütü ise insan hakları alanında yeni çıkarılan bazı yasaları ve eğitim ve sağlık hizmetleri ile kadınlara ayrımcılığın azalmasını memnuniyetle karşılasa da adalet, asayiş, güvenlik ve mültecilerin durumu konusunda ilerleme kaydedilmediğini, hatta kimi zaman durumun daha da kötüye gittiğini kaydediyor.

GUARDİAN: “AFGANİSTAN SAVAŞI HER DÜZEYDE YENİLGİDİR!”

İngiliz gazeteleri bugün Afganistan'daki savaşın başlamasının 10. yıldönümünde, gelinen noktanın muhasebesini yapıyor.

Guardian, “Afganistan savaşı, her düzeyde yenilgi ile sonuçlandı” hükmünü veriyor...

 “Barışçı çözüm için zaman tükeniyor ve Taliban da bunun farkında” denilen haberde; Taliban'ın 2001’de, devrildiği anda yaptığı görüşme teklifine itibar edilmemesinin, kaçırılan büyük bir fırsat olduğu kaydediliyor.

“Afganistan savaşının budalaca olduğunu kibir, maçoluk ve açgözlülük yüzünden göremedik” eleştirisinde bulunan Guardian yazarı Simon Jenkins ise Batı’nın ülkede ağır bir bedel ödediğini söyleyip şöyle devam ediyor:

"Bu büyük budalalıkta asıl ironik olan, bundan asıl karlı çıkacakların Soğuk Savaş’ı kaybeden Rusya ve Çin olması. Batının liderleri hırpalanmış ordularını ve hırpalanmış ekonomilerini kendi yarattıkları bataktan kurtarmaya çırpınırken eski hasımları hallerine gülüyor."

Gazete, başyazısında ise olası çözümü şöyle betimlemiş:

"Yabancı kuvvetlerin gideceği, komşu ülkelerin ne derece nüfuz sahibi olmalarına göz yumulacağını kabul ettiği bir anlaşma kapsamında, iktidarın (hükümet ve Taliban arasında) paylaşılacağı bir çözüm; üzerinde uzlaşılabilecek en küçük ortak çıkar zemini... Bunun başarılması da mümkün olmayabilir, ama 10 yıllık kargaşa ardından en azından bunu hedeflemek, belki de bize düşen son görev olabilir".

"SAVAŞI KAZANDIĞIMIZI DÜŞÜNMEK HAYAL OLUR"

Siyasi yelpazenin öte yakasındaki Daily Telegraph da benzer şekilde karamsar.

"Teröristlere direnebilecek bir devlet inşa etmek için batının süresi tükeniyor" manşetini kullanan gazete, Beyaz Saray için istihbarat kuruluşlarının hazırladığı bir raporda Afgan ordusu ve polisin sorumluluğu tek başına üstlenmeye hazır olup olmadığı konusunda ciddi şüpheler olduğuna dikkat çekiyor. Rapora göre hükümetlerine güven duyan Afganların oranı da düşüyor.

Jane’s Defence dergisinden aktarılan bir başka yoruma göre "Batı Karzai'yi desteklesin mi, ona alternatif mi bulsun buna karar vermeye çalışıyor".

Daily Telegraph’ın yorum sayfaları için bir makale yazan İngiltere'nin eski Kabil Büyükelçisi de, “bu savaşı kazandığımızı düşünmek hayal olur demiş.

"İsyan kanserse, ISAF operasyonları ancak anestezi" benzetmesini yapan eski büyükelçi, asıl eksiğin sağlam bir siyasi yapı olduğunu kaydediyor.

Sherard Cowper-Coles, “10 yıl sonra hala stratejimiz ölümcül derecede yanlış” diyor.

"Hata Taliban'a karşı halkın nefret ettiği silahlı gruplara destek vermekti… 10 yıl önceki barış konferansına da sırf muzaffer olarak gördüğümüz kesimleri davet etmek bu hatayı katmerledi.”

Independent ise tüm eleştirilere rağmen Batı’yı Afganları hele de kadınları yüzüstü bırakıp kaçmama uyarısı yapıyor. Bunun, “ihanetlerin en büyüğü” olacağını kaydediyor.