İran’da 1951 yılında başbakanlık koltuğuna oturan Muhammed Musaddık, ilk iş olarak petrollerin millileştirilmesi kanununu yürürlüğe koydu.

Böylelikle petrol imtiyazlarını kaybeden İngilizler, 1953 yılında ABD ile birlikte Musaddık'ın darbe ile indirilmesini sağladı.

Kilit isim: Norman Darbyshire

1985 yılında "53 Darbesi" isimli belgesel çalışması kapsamında bir İngiliz ajanı ile mülakat yapıldı ancak bu mülakat hiç yayınlanmamıştı.

Mülakat yapılan kişi, İran'daki darbeyle ilgili operasyonu bizzat yöneten, İngiliz Dış İstihbarat Servisi MI6'in İran Büro Şefi olan Norman Darbyshire'dı.

Darbyshire, İngiliz istihbaratının ABD'yi iş birliğine ikna etmesinin yıllar aldığını, MI6'in çok sayıda ajan devşirdiğini söyledi.

Şah Rıza Pehlevi'nin kız kardeşinin de bu ajanlar arasında olduğunu vurgulayan Darbyshire, darbe konusunda Şah'ı ikna ettiğini ifade etti.

Parlamenterlere rüşvet verildi

İngiliz ajan, İranlı parlamenterlere yüklü miktarda rüşvet verildiğini de kaydetti.

Darbe operasyonunu Kıbrıs'tan yöneten Darbyshire, planlarının Tahran’daki kritik noktaların Şah'a sadık birlikler tarafından ele geçirilmesinin sağlanması olduğunu söyledi.

İngiliz ajan, "Sovyet etkisi ile İran’ın komünizme kayabileceği" kaygısıyla darbe yapıldığını açıkladı.

Ancak petrolün etkisinin darbede her zaman ön planda yer aldığı biliniyor.

Uzun süre hapis yatan devrik başbakan Muhammed Musaddık, ev hapsinin sürdüğü 1967'de hayatını kaybetmişti. 

Kaynak: TRT Haber