Son MGK'dan çıkan açıklamayla artık sadece AK Parti hükümetinin değil, devletin sahiplendiği bir proje haline gelen demokratik açılım yönündeki adımları izlerken heyecanlanmamak elde değil.

Çünkü devletin Aleviler, Kürt kökenli insanlarımız ve azınlıklarla arasındaki kırgınlıkları gidermesi, ülkemize sınıf atlatacak bir hadise. Ümit ediyoruz ki, bu sayede milletimiz boşa harcanan enerjisini daha anlamlı yerlere sarf ederken, Türkiye de isteyenin rahatlıkla kaşıyabileceği yaralardan kurtulmuş olur.

Aslında, düne kadar "etrafı düşmanlarla çevrili ülke" psikolojisinin esiri iken, şimdi komşularıyla mükemmel ilişkiler geliştiren ve bölgede umudun adresi haline gelen Türkiye'nin, iç gerginlikleri daha uzun süre devam ettirmesi şık durmuyordu.

'Dış düşmanları' büyük oranda iş ortağı ve dost haline getirmeyi başaran bir Türkiye'nin, iç gerilimler ve iç düşmanlar paranoyasından da kurtulması gerekiyordu. Şahsen yaşadığımız süreci bu çerçevede okuyor ve hoşgörüye dayalı tarihî tecrübesi, zengin ve çok renkli kültürel birikimi ve sahip olduğu irfan sayesinde Türkiye'nin bu iç barışı da gerçekleştireceğine zerre kadar kuşku duymuyorum.

Ancak özgüven ve umut adına bunu söylerken, hadisenin çok kolay olduğu vehmine düşmemeliyiz. Özellikle de açılımın, binlerce vatan evladının canına mal olmuş, hâlâ eli silahlı insanların dağ başlarında gezdiği, hâlâ şehit cenazelerinin geldiği boyutunda daha başta öncelikle işin zorluğunu ve büyüklüğünü kabul etmek lazım. Başka ülkelerin yaşadığı benzer tecrübelere baktığımda, bir şekilde işin başarıldığını, akan kanın durdurulduğunu görmek umutlandırıyor. Ama özellikle bizimki gibi uzun sürmüş çatışmaların ardından elde edilen başarıların, büyük zorluklar, güçlü özeleştiriler, karşılıklı tavizler ve fedakârlıkların yanı sıra iç ve dış konjonktürün katkısı sayesinde mümkün olduğunu görüyorsunuz.

Başkalarının yaşadığı tecrübeyi birinci elden görmek arzusuyla Kuzey İrlanda'da barışın nasıl sağlandığına ve IRA'nın silahlara nasıl veda ettiğine biraz daha yakından baktım. Kuşkusuz PKK ile IRA ve Kürt meselesiyle İrlanda meselesi arasında çok büyük farklar var. Ama yine de şiddete dönüşmüş ideolojik bir savaşın sonlandırılması açısından önemli benzerlikler de yok değil.

Bu çerçevede, IRA'nın siyasî kolu Sinn Fein adına çözüm müzakerelerinde yer alan; işler yoluna girdikten sonra da Avrupa Parlamentosu'na seçilen Bairbre de Brún'un, hem çatışma hem uzlaşma döneminde yaşadıklarını anlattığı rapor çok öğreticiydi.

Çatışmaların çözümü üzerine araştırmalar yapan Berghof Center tarafından yayınlanan raporda, çözüm için kilit noktanın, çatışan tarafların kendi içinde başlayan özeleştiri olduğunu görüyorsunuz. Nitekim IRA'da çözüme yönelik adımlar, 'barış' kavramını teslim olmaya eş gören baskın anlayışın sorgulanmasıyla başlamış. Tabii karşılıksız değil, İngilizlerin çözüm arayışına girmesi de Kuzey İrlanda'yı silah gücüyle kontrol edemeyeceğini ve bu mücadele tarzının çıkarlarına hizmet etmediğini anlamasıyla mümkün olmuş. Silahlı bir örgüt olan IRA'nın 'siyasete' ısınmasında hapishanelerdeki siyasi mahkumlar için verilen sivil mücadelenin büyük etkisi olmuş. Bu çerçevede IRA'nın çözüm için ilk somut girişimi, 1987'de kaleme alınan örgüt içi bir çalışma: Barış için bir senaryo. İngiliz tarafındaki en somut değişim işareti ise Kuzey İrlanda Devlet Bakanı Peter Brooke'un 1989'da verdiği röportajda ortaya çıkıyor. Londra'nın Kuzey İrlanda'dan sorumlu yetkilisi, askerî yolla IRA'nın bitirileceğini düşünmediğini söylüyor. Ve buna karşılık, IRA tarafı 1992'de 'İrlanda'da kalıcı barışa doğru' başlıklı ikinci iç dokümanı üretiyor. Ancak dikkat çeken ikinci nokta, böyle büyük sorunlarda başarının akşamdan sabaha elde edilmediği ve çok sabırlı olmak gerektiği. Kuzey İrlanda'da çatışan taraflar arasındaki anlayış değişikliğine dair ilk işaretler, 1980'lerde ortaya çıkmış. Ama IRA'nın nihayet terörü reddettiği ve silahları tamamen bıraktığı tarih, Temmuz 2005. Dikkat edin, neredeyse 25 yıllık bir süreç. Şayet çözüm sürecini, İngiltere, İrlanda ve Kuzey İrlanda'daki Katolik (IRA) ve Protestanların aralarında anlaştığı tarih olan Nisan 1998'den alacak olursak, ortaya çıkan şu: IRA silahlarını anlaşmadan ancak 7 yıl sonra bırakmış. Tarihi, İngiltere'nin Sinn Fein lideri Gerry Adams'la 1972'de giriştiği başarısız çabalara kadar geri götürürsek, daha da uzun bir süre karşımıza çıkıyor. Kuzey İrlanda notlarına devam edeceğiz.

ZAMAN