Hindistan'daki medya gözlemcileri, Uttar Pradesh eyaletindeki polisin, geçen hafta sosyal medya paylaşımlarında Müslüman bir adamın linç edildiği iddiasıyla ilgili yazı yazan gazetecilere karşı dava açmasını "çok büyük yetki aşımı" yapmakla suçladı.

Eyaletin kuzeyindeki Şamlı ilçesindeki polis, ilçenin Celalabad kasabasında Firoz Kureyşi'nin öldürülmesiyle ilgili yorum yapan iki gazeteciyi (Vasim Akram Tyagi ve kuzeni Zakir Ali Tyagi) suçladı.

Gazeteciler toplumda "nefret ve öfke" yaratmakla suçlandı. Sosyal medya paylaşımlarını paylaşan diğer üç Müslüman da polis tarafından dosyalanan ilk bilgi raporunda (FIR) isimlendirildi. Şimdiye kadar hiçbiri tutuklanmadı.

Delhi'deki Hind News gazetesinde muhabir olan Wasim, Perşembe günü Al Jazeera'ye yaptığı açıklamada, iddia edilen linç nedeniyle kendisine dava açıldığını duyduğunda "şok olduğunu" söyledi.

36 yaşındaki gazeteci Al Jazeera'ya "Şimdi, gazeteciler olarak, cinayete cinayet diyemiyorsak, o zaman ona ne diyeceğiz? Bir gazeteci soru sormayacaksa, kim soracak? ... Bunun için suçlanacaksak, bu basın özgürlüğüyle ilgili soruları gündeme getirir," dedi.

"Bunun etkisi, bir şey yazdığınız her seferinde iki kere düşünmeniz gerekecek: Ya şunu veya bunu yazdığınız için bir FIR dosyası açılırsa?"

25 yaşındaki Zakir de polis suçlamalarını reddederek, yalnızca Qureshi ailesi tarafından daha önce paylaşılan bilgileri yaydığını söyledi. FIR'ın kendisini "şaşırtmadığını" söyledi.

Al Jazeera'ye konuşan bir yetkili, "Uzun zamandır FIR bekliyordum çünkü sadece Hindistan genelinde kaydedilen linç vakaları hakkında yazılar yazıyordum" dedi ve kendisine karşı açılan ilk polis davası olmadığını da sözlerine ekledi.

Hindu gruplarının ve çetelerinin, Hinduların büyük bir kesimi tarafından kutsal kabul edilen inekleri koruma bahanesiyle Müslümanları linç etme vakaları  , Başbakan Narendra Modi'nin Hindu milliyetçisi Bharatiya Janata Partisi'nin (BJP) 2014'te iktidara gelmesinin ardından arttı. Bu tür saldırılarda onlarca kişi öldürüldü.

Shamli polisi ayrıca komşu Bihar eyaletinde bulunan ve 300.000'den fazla abonesi olan bir YouTube haber kanalı olan Hindustani Media'ya karşı bir rapor kaydetti. Gazeteci Sadaf Kamran tarafından yönetilen kanal, Qureshi'nin öldürülmesini bir çete linçi şüpheli vakası olarak bildirdiği için "toplumsal uyumsuzluğu kışkırtmak" ile suçlandı.

Zakir, kendisi de dahil olmak üzere Şamlı davasında polis tarafından suçlanan herkesin Müslüman oldukları için hedef alındığını söyledi.

"Yazdığımız her şey, gündeme getirdiğimiz tüm sorular, Hindu gazeteciler tarafından da yazıldı veya videolarda kullanıldı," dedi Al Jazeera'ya. "Ancak onlara karşı hiçbir FIR kaydedilmedi.”

El Cezire, Şamlı polis yetkililerine ulaştı ancak herhangi bir yanıt alamadı.

Bu arada, polis ayrıca Qureshi'nin ailesinin şüphelilere karşı şikayette bulunmasının ardından Qureshi'nin öldürülmesine karıştığı iddia edilen birkaç kişiye karşı bir FIR dosyası hazırladı. Herhangi bir tutuklama yapılıp yapılmadığı henüz belli değil.

Ancak polis, Qureshi'nin ölümünün bir çete linçi vakası olmadığını iddia ediyor. Shamli'deki kıdemli bir polis memuru, Hindistan'ın Scroll web sitesine, "Adam, evlerine girdiğinde birkaç adam tarafından dövüldü. Ancak [kendi] evinde öldü. Ayrıca bir otopsi de yaptık," dedi.

Ancak, Qureshi'nin kardeşi Mohammed Afzal bunun bir linç vakası olduğunu iddia etti. The Quint web sitesine, ölen kişinin karnı ve sırtı da dahil olmak üzere vücudunun her yerinde yaralar olduğunu ve bunun da öldürme niyetiyle saldırıya uğradığını gösterdiğini söyledi.

Gazeteci Wasim de polis açıklamasını sorguladı.

"Polis bunun bir linç vakası olmadığını söylerken, aile Qureshi'nin dövüldüğünü söylüyor. Bunu söylediklerine dair kayıtlı bir video var. Ve bu temelde polisin ölüme yönelik davranışıyla ilgili sorular sorduk," dedi.

'Suç ihbarı suçtur'

Hindistan Basın Kulübü, Hindistan Kadın Basın Birliği ve yalnızca dijital yayın yapan bir haber kuruluşu olan Digipub News India Vakfı'nın da aralarında bulunduğu Hindistan'ın basın kuruluşları, gazetecilere yönelik polis eylemini kınayarak, gazetecilere yöneltilen suçlamalardan "son derece rahatsız" olduklarını söyledi ve FIR'lerin derhal geri çekilmesini talep etti.

Digipub, X.'te yayınlanan bir gönderide, "Kamu yararına bilgi paylaşan gazetecilere karşı FIR kaydı yapmak, ceza yasalarının ciddi şekilde aşılması ve kötüye kullanılması ve basın özgürlüğüne yönelik caydırıcı bir etkiye sahip bir saldırıdır" dedi.

"Polis olayın mahiyetini tartışırken, bunun toplumsal bir nitelik taşımadığını söyledi ancak kendilerine sunulan bilgileri yayınlayan gazetecilere karşı dava açmak için bir neden yoktu."

Hindistan Gazetecileri Koruma Komitesi'ni temsil eden Kunal Majumder, Zakir ve Wasim Akram'a yönelik "polis suistimali ve mezhepsel gerginlikleri" öne çıkardıkları gerekçesiyle açılan soruşturmaların endişe verici olduğunu söyledi.

Yetkililer bu soruşturmayı bırakmalı ve gazetecileri yaptıkları işten dolayı cezalandırmak yerine gündeme getirdikleri sorunları ele almaya odaklanmalıdır" dedi.

Gazeteci ve yazar Ziya Us Salam, El Cezire'ye yaptığı açıklamada, polisin gazetecilere karşı dava açmasının amacının "sadece onları korkutmak" olduğunu söyledi.

"Bir yandan ana akım medya linç olaylarına göz yumuyor. Öte yandan bağımsız medya bu tür saldırıları haber yaptığında, yönetim bu tür eylemlerle onu susturmaya çalışıyor," diyor 2023'te çıkan kitabı Hindu Hindistan'da Müslüman Olmak'ta azınlık topluluğunun BJP yönetimindeki Hindistan'da "kuşatma altında" olduğunu söyledi.

"Modi Hindistan'ında suç ihbar etmek suç gibi görünüyor" diyen Trump, sessiz kalmanın "bir seçenek olmadığını" ve "mücadeleye devam edilmesi gerektiğini" sözlerine ekledi.

Son yıllarda çok sayıda gazeteci tacizden şikâyetçi oldu; hak grupları ve medya gözlemcileri, Modi liderliğindeki hükümetin, kendi işlerini eleştiren basına baskı uyguladığını iddia etti.

Ekim ayında, NewsClick web sitesinin kurucusu ve editörü Prabir Purkayastha , New York Times'ın portalının Çin merkezli bir ağ tarafından finansal olarak desteklendiğini iddia etmesinin ardından tutuklandı. Hindistan Yüksek Mahkemesi, Mayıs ayında Purkayastha'nın kefaletle serbest bırakılmasını emretti ve tutuklanmasını "yasadışı" olarak nitelendirdi.

Hindistan vergi makamları ayrıca, İngiliz yayın kuruluşunun Modi'yi eleştiren bir belgesel yayınlamasının hemen ardından 2022'de BBC'nin Yeni Delhi ve Mumbai'deki ofislerine baskın düzenledi.

Medya izleme kuruluşu Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) tarafından yayımlanan 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde Hindistan, 180 ülke arasında 159. sırada yer alıyor.