Libya'nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter, güneyde başlattığını duyurduğu sözde "operasyon" ile Libya Ulusal Birlik Hükümeti'ne destek veren Cezayir'e meydan okumaya ve iki ülke arasındaki iş birliğini engellemeye çalışıyor.

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un Katar merkezli Al Jazeera televizyonunda yaptığı "Cezayir, Libya'nın başkenti Trablus'un düşmesini engellemek için müdahale etmeye hazırdı." şeklindeki açıklamasından yaklaşık 10 gün sonra Hafter'e bağlı silahlı milisler, Cezayir sınırını "kapalı askeri bölge ilan ettikleri" iddiasında bulundu.

Tebbun'un söz konusu açıklaması "Hafter milislerinin Trablus'u ele geçirmesine Cezayir'in kesin bir şekilde karşı olduğu ve Libya'nın başkentinin herhangi bir tehditle karşı karşıya kalması durumunda muhtemel bir askeri müdahaleye hazır olduğu yönünde üstü kapalı bir tehdit" şeklinde yorumlandı.

Tebbun, Hafter milislerinin Trablus'u ele geçirmek için atılabileceği yeni maceralara karşı Cezayir'in net tutumunu sergilemiş oldu.

Bu arada Cezayir'de 1 Kasım 2020'de yapılan anayasa değişikliğiyle ülke sınırları dışında askeri müdahalenin de önü açılmıştı.

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe'nin mayıs ayında yaptığı Cezayir ziyaretinde, iki ülke arasındaki sınır kapılarının açılması konusu görüşülmüş ve olumlu gelişmeler kaydedilmişti. Ziyaret kapsamında Cezayir, hayati öneme sahip Gadamis-Debdab Sınır Kapısı'nın açılmasını onaylamıştı.

Cezayir-Libya sınırında kontrol gerçekte kimde?

Darbeci Hafter'e bağlı milisler, 18 Haziran Cuma günü, "terörle ve paralı asker çeteleriyle mücadele" iddiasıyla Libya'nın güneyinde sözde "operasyon" başlattıklarını duyurdu. Bu iddiaları doğrultusunda Hafter milislerinin, Çadlı isyancıların Libya'nın güneyini Encemine yönetimine saldırı noktası olarak kullanması nedeniyle Çad sınırına doğru yönelmesi gerekiyordu. Ancak Hafter milisleri, batıya, Cezayir sınırına doğru ilerleyerek Cezayir ile Libya arasındaki İseyyin Sınır Kapısı'nı ele geçirdiklerini duyurdu.

Milisler, Cezayir sınırını "kapalı askeri bölge" ilan etmelerine rağmen, gerçekte, bu geniş alanın tamamının kontrolünü ele geçiremedi. Özellikle Gadamis-Debdab Sınır Kapısı, Libya Ulusal Birlik Hükümeti'nin kontrolünde. Gadamis kentinde ise hem Libya ordusunu destekleyenler hem de Hafter yanlıları bulunuyor.

Hafter Libya'nın güneyinden kime mesaj veriyor?

Hafter milisleri, güneyde başlattıklarını duyurdukları sözde "operasyon" için Sebha Emniyet Müdürlüğüne bağlı bir güvenlik noktasına 6 Haziran'da bomba yüklü araçla düzenlenen ve terör örgütü DEAŞ'ın üstlendiği intihar saldırısını bahane olarak kullandı.

Medyada yer alan haberlere göre, 300 araba ve silahlı araç, ülkenin doğusunda Hafter'in kontrolünde bulunan bölgelerden Sebha kentinin kuzeydoğusundaki Temenhint Askeri Üssü'ne doğru yola çıktı.

Tüm bu bilgiler ışığında genel tabloya bakıldığında, Hafter'in güneye başlattığı söz konusu saldırılarla, Libya'daki Ulusal Birlik Hükümeti'ni açıkça desteklediği için Cezayir'e bir şekilde meydan okumaya çalıştığı anlaşılıyor.

Darbeci Hafter, 2018 yılında da Libya'daki çatışmaları Cezayir'e taşıma tehdidinde bulunmuş, Cezayir ise buna Libya sınırı yakınlarında askeri tatbikat yaparak karşılık vermişti.

Hafter ayrıca, başta terörle mücadele ve sınır güvenliği olmak üzere kaçakçılık, organize suç, silah ve insan ticaretiyle mücadele konularında Cezayir ile Libya hükümetleri arasında imzalanan anlaşmaları da bozmaya çabalıyor.

Libyalı stratejist ve analist Adil Abdulkafi de konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, Hafter'in güneydeki bu hareketliliğinin Cezayir'in iş birliği ve desteğini engelleme ve iki ülke arasındaki anlaşmaları bozma amaçlı olduğunu belirtiyor.

Hafter, "Cezayir'le sınır geçişlerini kendisinin kontrol ettiğini, sahada kendisinin olduğunu, ortak sınırları güvence altına alabileceğini ve Cezayir'in güvenlik konusunda Ulusal Birlik Hükümeti'yle değil kendisiyle koordine içerisinde olması gerektiğini" öne sürüyor.

Hafter bu şekilde, Libya Başkanlık Konseyi'ne ve Savunma Bakanı olarak da görev yapan Başbakan Dibeybe'ye karşı gerilimi tırmandırıyor.

Cezayir makamları, Libya'daki güvenlik zafiyeti ve sınırdan terörist silahlı unsurların sızma tehlikesi nedeniyle Mayıs 2014'ten bu yana iki ülke arasındaki sınır kapılarını kapalı tutuyordu.

Cezayir'de medya alanında faaliyet gösteren aktivistler ise Hafter'in Afrika'daki en büyük ikinci askeri güç durumundaki Cezayir ordusuna meydan okumasının mümkün olmadığını, durumun daha ziyade "Cezayir sınırının güneydoğu cephesini işgal etmek isteyen ve Hafter'i bir piyon olarak kullanan uluslararası ve bölgesel güçlerle ilgili olduğunu" belirtiyor.

Hafter'in göndermek istediği diğer bir mesaj da 23 Haziran Çarşamba günü düzenlenecek Libya konulu İkinci Berlin Konferansı'nda, Rus güvenlik şirketi Wagner Grubu'na bağlı paralı askerlerin ve diğerlerinin Libya'dan çıkarılması konusunu görüşecek ülkelere yönelik. Çünkü söz konusu paralı askerlerin ülkeden çıkarılması Hafter'in çıkarlarına ters düşüyor.

Hafter, özellikle Fransa'nın Afrika'nın Sahel bölgesinde 7 yıldır sürdürdüğü Barkhane Operasyonu'nu sona erdireceğini açıklamasının ardından, kendisine bağlı milisleri Sahel bölgesinde "potansiyel bir müttefik" olarak göstermek istiyor.

Bir diğer durum da güneyde bulunan Libya Ulusal Birlik Hükümeti'ne bağlı güçlerle ilgili. Hafter bu güçleri bölgedeki gücü için tehdit olarak görüyor. Hafter, sadece Fizan bölgesindeki bazı kentleri, askeri üsleri, havalimanları ve petrol yataklarını kontrol ediyor, milisler bölgenin geniş topraklarını kontrol etmede zorluk yaşıyor ve güneydeki birliklerinin Libya Ulusal Birlik Hükümeti'nden yana tavır değiştirmelerinden endişe ediyor.

Son olarak şunu da ifade etmekte fayda var. Hafter, Nisan 2019'da başlattığı Trablus'a saldırı hazırlıkları kapsamında, yine aynı yılın kış aylarında güneybatı şehirlerini kontrol altına almış ve başkente saldırının önünü açmıştı.

İki yıl önce yaşanan bu olay, bugün Libya ordusunun Hafter milislerinin sürpriz saldırılarından kaçınmak için 444. Tugay'a ait keşif birliklerini Trablus'un yaklaşık 400 kilometre güneyindeki Şubeyrif kasabasının güneydoğusuna gönderme nedenini açıklıyor.