Mehmet Ali Kaçmaz / Haksöz Haber

Kenan Levent, konuyu yakından ilgilendiren ilim, zan ve haber kavramları hakkında bilgi verdikten sonra ister Resulullah’tan gelsin isterse başkasından gelsin bütün haberlerin genel itibariyle ikiye ayrılabileceğini söyledi. “Birincisi mütevatir haber, ikincisi ise ahad haberlerdir.” dedi. Mütevatir haberin kesin bilgi (kat’i ilim) yani ilm-i yakin ifade ettiğini, ahad haberlerin ise zannilik taşıdığını, bu sebeple kesinlik ifade etmediğini belirtti. Aynı zamanda mütevatir haberin “yalan üzerine ittifakları mümkün olmayan bir topluluğun yine sayısal açıdan kendileri gibi olan bir topluluktan aldıkları haber” şeklindeki tanımını da hatırlatan Levent, bu habere en güzel örneğin namaz vakitleri ve rekatları olduğunu söyledi.

Ahad haberlere ilişkin ise geçmiş ulema ve fukuhanın yaklaşımlarından örnekler veren Levent, bu örneklerden yola çıkarak ortak sayılabilecek kanaatin ahad haberlerin zan ifade ettikleri için ilm-i yakin ifade etmeyeceğini, zanni olan bir şeyin ise itikatta delil olamayacağını belirterek, ahad haberlerin güvenilir ve adil raviler tarafından rivayet edilmeleri halinde ise onunla amel hususunda bir sakınca görmediklerini söyledi.

Bu tanımlamalar ve görüşler ışığında mevcut hadis kitaplarının ahad haberler ifade ettiklerini belirten Levent, Şah Veliyullah Dihlevi’nin mevcut hadis kitaplarını sıhhat ve şöhret bakımından dört tabakaya ayırmasının iyi bir tasnif olduğunu fakat bunun tahkik, tahlil ve tenkit çerçevesinde yeniden ele alınarak mevcut kitaplardan daha fazla istifade edilebileceğini söyledi. Netice olarak ahad haberlerin itikada taalluk eden meselelerde delil teşkil edemeyeceğini fakat ameller için bir bilgi kaynağı olduğu ve Resulullah’a ait bir sünneti bize aktarmalarının mümkün olduğunu söyledi.

İçinde yanlış, eksik unsurların olmasından hareketle mevcut hadis kitapları hakkında güvenilmezlik algısı ve itibarsızlaştırmanın yanlış olduğunu belirten Levent, bu kitaplardaki ahad haberlerin ümmetin düşünce yapısı ve usulünü anlama noktasında bir malzeme olduğunu ve yine bazı kavramların ilk dönem içindeki kullanım alanlarına vakıf olmaya yardımcı olacağını belirtti. Bunlarla beraber bazı hükümlerin illetlerinin tespitinde ve hükümlerin maksatlarını anlamada da ahad haberlerin yardımcı olacaklarını ifade eden Levent, ayrıca Kur’an’daki külli kaidelere aykırı olmamak şartıyla tefsir ve beyanında da yardımcı kaynak olma ihtimalinden bahsetti.

Program soru ve cevaplarla sonlandırıldı.