Rusya'nın Tahran Büyükelçisi Levan Cagaryan, artık söylentilere nokta koyulması gerektiğini düşünmüş olacak ki, Beşar Esed’in Suriye devlet başkanlığından ayrılması konusunda Rusya ile İran'ın uzlaştıkları iddiasını yalanladı.

Cagaryan, hafta sonunda İran'ın Mehr haber ajansına verdiği röportajda, Rusya'nın Esed’i artık istemediği yönündeki haberler için "Bunlar sadece söylentidir, asılsızdır" açıklamasını yaptı, "meşru Suriye hükümetine desteğin sürdüğünü" söyledi.

Rusya ve İran'ın, Suriye'de dokuz yılı aşkın süredir devam eden savaşa rağmen Esed’in ateşkes konusunda takındığı uzlaşmaz tavrından rahatsız olduğu gündeme getirilen iddialar arasında.

Bu savaşa büyük yatırım yapan Tahran ve Moskova yönetimleri, uzun bir süredir bu savaşa son verme arayışında. Ayrıca kendi halklarını koronavirüs salgınından korumak için kaynak ayırmak zorunda kalan her iki ülke için Suriye savaşı, zaten zordaki devlet bütçesi üzerindeki baskıyı daha da artırıyor.

Rusya ve İran Esed’den vazgeçer mi?

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin (ECFR) Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölümü Direktörü Julien Barnes-Dacey'e göre Rusya, Beşar Esed’i gözden çıkarmayacak.

Barnes-Dacey, "Rusya, gerçi Esed’in daha yapıcı bir siyasi tavır sergilemesini istiyor ama aynı zamanda Suriye'deki kilit adamın Esed olduğunu, gücü elinde bulundurduğunu da biliyor. Bu nedenle ondan vazgeçmeyecektir" değerlendirmesini aktardı.

ECFR uzmanı, İran'ın da benzer bir yaklaşım sergilediğine dikkat çekerek, "İran hükümeti için Suriye'deki sistemin ne kadar gelecek vaat ettiği çok da önemli değil. Daha çok kendi ulusal güvenliği ile ilgilenen Tahran, bunun en iyi Esed ile sağlayabildiği kanaatinde. Bu nedenle Esed’e desteğini sürdürüyor" diye konuştu.

İran Meclis Başkan Danışmanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın hafta sonunda yaptığı açıklamalar, İran'ın Esed’e desteğinin sürdüğünü teyit eder nitelikte.

Abdullahiyan, Esed’i "Suriye'nin meşru cumhurbaşkanı" olarak nitelendirdi, gözden çıkarıldığı yönündeki haberlere de "büyük yalan" sözleriyle tepki gösterdi.

Esed eleştiri oklarının hedefinde

Ancak bu destek, Esed’in kendisini yıllarca destekleyenlerin eleştiri ve itirazlarına hedef olmasını engellemiyor.

Esed’in kuzeni ve ülkenin en zengin iş adamlarından Rami Mahluf, Salı günü yaptığı açıklamayla, Esed rejiminin mal varlığına el konulması emrini verdiğini, 5 yıl süreyle de Suriye devleti ile iş yapmasının yasaklandığını duyurdu.

Economist dergisinin haberine göre Esed ile kuzeni arasındaki gerilim aralık ayında tırmanmış, Suriye hükümeti, gümrük kurallarını ihlal etmekle suçladığı Mahluf'un malvarlığının bir bölümüne el koymuştu.

Nisan ayında ise Mahluf'a ait olan ülkenin en büyük mobil telekomünikasyon şirketi Syriatel'e baskın düzenlenerek, çok sayıda yönetici gözaltına alındı. Bunu izleyen günlerde hükümet, işadamı Mahluf'tan 170 milyon dolar tutarında lisans vergisi talep etti.

Esed, bu operasyonların yolsuzlukla mücadele kampanyası kapsamında yürütüldüğünü duyurdu. Ancak kuzeni Mahluf, Twitter paylaşımında, güvenlik güçlerini şirket çalışanlarını "insanlık dışı yollarla" tutuklamakla suçladı. Hatta cumhurbaşkanlığı sarayındaki kuzenine şu ifadelerle seslendi:

"Sayın cumhurbaşkanı, güvenlik güçleri insanların özgürlüklerine saldırmaya başladı. Oysaki bu insanlar sizin sadık destekçileriniz. Gidişat tehlikeli. Allah şahidim olsun, böyle devam edersek, ülkenin içinde bulunduğu durum çok daha zor bir hal alacak."

"Suriyeli elitler Esed karşısında bir şey yapamaz"

ECFR Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölümü Direktörü Julien Barnes-Dacey'e göre Mahluf'un sosyal medya üzerinden yaptığı bu açıklamalar, devlet başkanlığı sarayına yakın Suriyeli elitlerde rahatsızlık olduğunu gözler önüne seriyor.

Ancak Suriye uzmanı Barnes-Dacey, "Ancak Esed iç politikada tüm gücü elinde tutuyor. Suriye'de ona karşı bir şey yapılması mümkün değil. Siyasi elitler de onun karşısında bir şey yapacak durumda değil" dedi.

Esed rejiminin Mahluf'u hedef alan operasyonları, ülkenin ekonomi politikalarında Esed’in eşi Esma Esed’in öncü bir rol üstlenebileceği yeni bir dönemin habercisi olabilir. Suriye basını pazar günkü haberlerinde Esma Esed’in, bundan sonra ekonomideki reformlarla ilgileneceğini duyurduğu açıklamasına yer verdi.

Esed rejimi ağır mali sorunlarla karşı karşıya. Rusya, İran ve Hizbullah dışında dikkate değer müttefiki yok. Batılı devletler ise Esed’in iktidarını sağlamlaştırabilecek her türlü adımdan kaçınıyor. Avrupa başkentlerinin çoğunluğunda, Esed ile Suriye'de barışın sağlanamayacağı görüşü hakim.

Görünen o ki, Suriye'de kronikleşen mali sıkıntılar, koronavirüs salgını ile birlikte daha da ağırlaşarak sürecek. (Deutsche Welle, Haksöz-Haber)