Müslümanlar dünyada en hızlı büyüyen dini gruptur. Son zamanlarda Müslümanlar ve İslam inancıyla ilgili birçok ülkede gittikçe büyüyen siyasi tartışmalar yapılıyor. Buna neden olan faktörler, Müslümanların bölgesel göçü, IŞİD ve diğer bazı örgütlerin şiddet eylemleri oldu. Dünyanın birçok yerinde Müslümanlar ile ilgili farklı algılar söz konusu. Ancak kesin olan şey dünyanın çoğu yerinde Müslümanlar hakkında gerçekler doğru olarak bilinmiyor.

NE KADAR MÜSLÜMAN VAR? NEREDE YAŞIYORLAR?

Pew Research Center’ın tahminine göre, 2010 itibariyle dünyada 1 milyar 600 milyon Müslüman var. Bu dünya nüfusunun yüzde 23’üne tekabül ediyor. Yapılan son araştırmlara göre İslam şu anda Hristiyanlıktan sonra dünyadaki en büyük din konumunda bulunuyor. Bununla birlikte en hızlı büyüyen dinler sıralamasında yine İslam birinci sırada.. Ve şayet mevcut demografik eğilimler bu şekilde devam ederse, Müslümanların sayısı, bu yüzyılın sonuna kadar Hristiyanların sayısını aşmayı bekliyor. Yedinci yüzyıldan bu yana Müslüman olan Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin ağırlığı Müslüman olmasına rağmen, bu ülkeler dünyadaki Müslüman nüfusun sadece yüzde 20’sine ev sahipliği yapıyor. Küresel anlamda Müslümanların yüzde 62’si İran, Türkiye Endonezya, Pakistan ve Bangladeş’in de dahil olduğu Asya-Pasifik bölgesinde yaşıyor. Endonezya ayrıca dünyanın tek ve en fazla Müslüman nüfusa sahip ülkesi. Ancak PRC’nin araştırmasına göre 2050 yılına kadar çoğunluğun Hindu olduğu Hindistan, 300 milyondan daha fazla Müslümanla Endonezya’yı geçecek.Ve yine Avrupa’daki Müslüman nüfus da büyümektedir. Yaptığımız araştırmalara göre, 2050 yılına gelindiğinde Avrupa’nın yüzde 10’u Müslüman olacak.

ABD'DE NE KADAR MÜSLÜMAN VAR?

En iyi tahminimize göre, Müslümanlar ABD yetişkin nüfusunun sadece yüzde 1’inden daha azını oluşturmaktadır. 2014 yılında İngilizce ve İspanyolca olarak yapılan çalışmada, ABD nüfusunun sadece yüzde 9’u kendini Müslüman olarak tanımladı. İngilizcenin yanında Arapça, Farsça ve Urduca gerçekleştirilen araştırmalarda 1.8 milyon yetişkin ve her yaştan da 2.75 milyon Müslüman bulunuyordu. Bu anket aynı zamanda Müslüman nüfusun yüzde 63’ünün göçmen olduğunu tespit etmiştir. Bizim demografik çalışmalarımızdaki tahminlerde – hangi dinden olduğunu söylemek istemeyen insanlar dahil edilmemiş haliyle – 2050 yılına gelindiğinde Amerika’daki Müslüman nüfusu yüzde 2.1 ile ülkedeki en büyük ikinci din olan Yahudiliği geride bırakacak. Ve ABD’deki en büyük ikinci din grubu haline gelecek. Son zamanlarda Pew Araştırma Merkezi’nin raporunda green kart ile ikamet statüsünde bulunan Müslümanların oranı 1992 yılında yüzde 5 iken, 2012 yılında yüzde 10’a yükselmiş durumda. Bu yaklaşık 100 bin Müslümanı temsil etmektedir.

DÜNYADAKİ MÜSLÜMAN NÜFUS NEDEN ARTIYOR?

Dünya genelinde Müslüman nüfusunun artmasında iki önemli faktör vardır. Ve her ikisi de basit demografik unsurları içerir. İlki Müslümanların, diğer dini grupların üyelerinden daha fazla çocuk sahibi olmasıdır. İstatistiklere göre dünyanın hemen her yerinde, her Müslüman kadın ortalama 3.1 çocuğa sahiptir. Karşılaştırma yapıldığında diğer grupların oranı 2.3’tür.Müslümanlar 23 yaş ortalaması ile dini grupların en küçüğü durumundadır. Müslümanlar diğer Müslüman olmayanlardan yedi yaş daha gençtir. Sonuç olarak, büyük Müslüman nüfusu ile birlikte doğurgan nüfusun fazla olması Müslüman nüfusun büyümesine katkı sağlayacaktır. Kısacası genel nüfus değişmezken bile Kuzey Amerika ve Avrupa’nın dahil olduğu bölgelere Müslüman göçlerin artması buradaki Müslüman nüfusunu arttırıyor.

MÜSLÜMANLAR HAKKINDA NE DÜŞÜNÜLÜYOR?

Herhangi bir dini grup gibi Müslümanların da inanç ve uygulamaları birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Ancak Müslümanların dini fikir ve uygulamaları tevhid inancı üzerinde birleşmiştir. Ve bu inanç dahilinde oruç, namaz gibi ritüel ya da uygulamalar oldukça yaygındır. Ancak diğer konularda Müslümanlar birbirinden farklı düşünebilmektedir. Mesela biz PEW Search Center olarak, 39 ülkede şeriatın resmi hukuk kuralı olmasıyla ilgili Müslümanlara sorular sorduk. Bu konuda cevaplar büyük ölçüde değişmektedir. Mesela Afgan Müslümanlarının yüzde 99’u, Irak Müslümanlarının yüzde 91’i ve Pakistan Müslümanlarının yüzde 84’ü Şeriat’ın resmi hukuk kuralları olması gerektiğini savunuyor. Fakat bu oran Türkiye’de yüzde 12, Kazakistan’da yüzde 10 ve Azerbaycan’da ise yüzde 8 civarındadır.

MÜSLÜMANLAR IŞİD HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYOR?

Müslüman ülkelerde IŞİD’le ilgili yapılan anketlerin çok büyük bölümünde, insanların çoğunun IŞİD’le ilgili olumsuz görüşlere sahip olduğu gözlemlendi. Ürdün’deki anketlerde bu oran yüzde 94’a çıkarken, Lübnan’da bu oranın yüzde 99’lara çıkabildiği görüldü. Yapılan anketlerde IŞİD’le ilgili çok az olumlu görüşler gözlemlenirken, Pakistan gibi ülkelerde ankete katılanların yüzde 66’sı IŞİD hakkında herhangi bir fikir sunmadı.Müslüman ülkelerde IŞİD’le ilgili en olumlu görüş beyan eden ülke yüzde 20 oranla Nijerya oldu. Nijerya anketinde dikkat çeken noktaysa, ankete katılan Hristiyanların yüzde 7’sinin IŞİD’e olumlu baktığı gerçeğiydi. Öte yandan Nijerya’da son yıllarda Boko Haram güçlendiği ve bu örgütün IŞİD’e bağlılık yemini etmesi söz konusu olmuştu. Sivillere karşı İslam adına yapılan intihar saldırılarını, Endonezyalıların yüzde 92’si ve Iraklıların yüzde 91’i hiç haklı bulmuyor. ABD’de 2011 yılında yapılan aynı ankette bu oran yüzde 86 olarak tespit edilmişti. Genel olarak intihar saldırılarıyla ilgili elde edilen oran, yüzde 7 ‘nadiren haklı’ ve yüzde 1 ise ‘haklı’ olarak tespit edildi. Yapılan anketlerde bazı Müslüman ülkelerde yapılan şiddet eylemleri haklı görülebiliyor. Bu ülkelerden bazıları: yüzde 40 oranla Filistin, yüzde 39 Afganistan, yüzde 29 Mısır…Müslümanlarla ilgili ‘aşırıcılığın yükselmesi’ ile ilgili bazı Müslüman ülkelerde de endişelerin olduğu görüldü. Bu oran mesela Nijerya’da yüzde 68 oranındayken, Lübnan’da yüzde 67 oranında olduğu tespit edildi.

ABD'DEKİ MÜSLÜMANLAR NEYE İNANIYOR?

2011 yılında yapılan bir ankette ABD’li Müslümanların yüzde 48’i dini liderlerinin aşırıcılığa karşı gerekli sesi yeterince çıkarmadığın düşünüyor. Dini çoğulcu bir toplumda yaşayan ABD’li Müslümanlar, diğer Müslüman ülkelere göre daha fazla gayrimüslim arkadaşa sahiptir. Mesela diğer ülkelerde en yakın arkadaşım ‘Müslüman’ diyenlerin oranı yüzde 95 iken, bu oran ABD’li Müslümanlar için yüzde 48 oranındadır.

ABD’li Müslümanların yüzde 69’u, dini yaşamlarının çok önemli olduğunu vurguluyor. Onların yüzde 96’sı Allah’a kendilerini yakın hissettiklerini ifade ediyor. Öte yandan ABD’li Müslümanların yüzde 65’i her gün Allah’a ibadet ettiklerini ifade ederken, yüzde 48’i de en az haftada bir kez ibadet ettiğini söylüyor. Bu ölçülerin hepsi bir tarafa ABD’li Müslümanlar, dünyanın diğer bölgelerindeki Müslümanlara göre daha az dindar olmasına rağmen, Hristiyanlar gibi dindardırlar.ABD’de yaşayan Müslümanların siyasi fikri olarak yüzde 70 Demokratlar, yüzde 11 de Cumhuriyetçiler öne çıkıyor. Öte yandan ABD’deki Müslümanların sadece yüzde 39’u eşcinselliğin toplum olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünüyor. 2007’de yapılan ankette bu oran yüzde 45 civarındaydı.

Şİİ VE SÜNNİ MÜSLÜMANLAR ARASINDAKİ FARK NE?

Hristiyanlıkta ‘Proteston ve Katolik’ olarak iki alt grup olduğu gibi, İslam’da Sünni ve Şii olmak üzere iki grup bulunmaktadır. Sünni ile Şiiler arasındaki ayrım 1400 yıl önce Hazreti Muhammed’in ölümünden sonra meydana gelmiştir. İki mezhep aslında temel ilkeler üzerinde mutabıkken, bazı inanç ve uygulamalarda farklılıklar vardır. Ayrıca bazı Sünnilerin Şiileri hiç dikkate almadığı da görülmektedir.Müslümanların bazı yaşadığı ülkelerde, İran, Irak, Azerbaycan, Lübnan gibi ülkelerde Sünnilerden daha çok Şiiler yaşamaktadır. ABD’de yaşayan Müslümanlarınsa yüzde 65’i kendini Sünni olarak tanımlarken, sadece 11’i Şii olduğunu söylüyor.

AMERİKALILAR VE AVRUPALILAR MÜSLÜMANLARA NASIL BAKIYOR?

Pew Research Center olarak 2014 yılında Amerika’da yaptığımız ankette çok olumlu ya da çok olumsuz görüşler almıştık. Bu görüşler genelde ankete katılan kişilerin bulunduğu dini gruba, inanca ve millete göre de değişmekteydi. Mesela ABD’de Müslümanlara yaklaşım yüzde 40 oranında olumsuz olarak tespit edilmişti. Ancak bu oran ateistlere karşı yüzde 41 idi. ABD’de Cumhuriyetçi partilere oy verenlerin Müslümanlara bakış açısı yüzde 47 oranında olumsuzken, Demokratlarda bu oran yüzde 33 civarında olduğu görülüyor. Ve 2015’in Aralık ayında yapılan başka bir ankette Müslümanların aşırıcılığı Cumhuriyetçilerin yüzde 83’ünde endişeye sebep olurken, bu oran Demokratlarda yüzde 65 oranındadır. Ankette ayrıca Cumhuriyetçilerin yüzde 68’i İslam’ın şiddeti çağıran bir din olduğu algısı varken, Demokratlarda bu algı yüzde 30 oranındadır. Aynı şekilde Cumhuriyetçilerin yüzde 49’u Müslümanların dinlerini sorgulaması gerektiğini düşünürken, Demokratların sadece yüzde 20’si bunu düşünmektedir. 2015 yılında Avrupa’da Müslümanlara karşı olan algıyla ilgili yapılan anketler de önemli sonuçlar elde edildi. Başta Yunanistan, İtalya ve Polonya’da ankete katılanların en az yarısı kendi ülkesindeki Müslümanlara olumsuz bakıyor. Almanya ve İngiltere ankete katılanların çoğunluğu Müslümanlarla ilgili olumlu görüşlere sahip. Ama İspanyol kamuoyu bu konuda bölünmüş durumda. Bu ankete yedi ülke katılmıştı. Ve bu ülkelerden biri olan Fransa’nın nüfusunun sadece yüzde 1’i Müslüman. Fransa’daysa kamuoyunun yüzde 72’si Müslümanlara olumlu bakmaktadır.

Kaynak: Pew Search Center

Dünya Bülteni için çeviren: Hazinadar Hasan Hız