Doğu Türkistan’da bir ıslah önderi: Abdulhakim Mahsum Hacı
Adem Özköse, Doğu Türkistanlı Müslümanların öncü isimlerinden Abdulhakim Mahsum Hacı'nın hayatını ve şahitliğini inceliyor.
Doğu Türkistanlı büyük âlim, mücahid ve ıslah önderi olan Abdulhakim Mahsum Hacı, 1925’de Hoten iline bağlı Guma ilçesinde dünyaya geldi. Mahsum Hacı küçük yaşlarda başladığı ilim hayatında ilk derslerini Doğu Türkistan’ın ünlü âlimlerinden babası Abdulcelil Damolla Hacı’dan aldı. 1932’de Mehmet Emin Buğra’nın önderliğinde Hoten’de Çin işgaline karşı cihad başlayınca Mahsum Hacı’nın babası Abdulcelil Damolla Hacı da öğrencileriyle birlikte cihada katıldı.
Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin öncü isimlerinden olan Damolla Hacı, devlet yıkılınca Çinliler tarafından aranmaya başlandı. Bunun üzerine yanına oğlu Mahsum Hacı’yı da alarak yurtdışına çıktı. Hindistan ve Afganistan’da toplam 3 sene kaldıktan sonra oğluyla birlikte hac yapmak için Mekke’ye giden Damolla Hacı dönüşte Mısır ve Türkiye’ye uğrayıp bu ülkelerdeki âlim ve fikir adamlarıyla bir araya geldi. Bu görüşmeler sonucunda Doğu Türkistan’a dönüp işgal altındaki topraklarda mücadeleye devam kararı aldı. Hindistan üzerinden Doğu Türkistan’a giren Damolla Hacı burada yeni bir ayaklanma için gizli gizli görüşmeler yaparken Çinli askerler tarafından oğluyla birlikte yakalanıp hapse atıldı. Hapiste günlerce işkence gördü. Damolla Hacı 1937 yılında Eneshan Törem ve Seyyidina Efendim gibi Doğu Türkistanlı tanınmış âlimlerle birlikte Yarkent yakınlarındaki Korvat bölgesine götürüldü ve burada idam edildi.