Mutlu Çaylak / TRT Haber

Doğu Akdeniz'in (Eastern Mediterannean) kısaltması EastMed (Doğu Akdeniz doğal gaz boru hattı) olarak isimlendirilen doğal gaz boru hattı anlaşması İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın imza attığı bir proje.

Projeyle Türkiye'yi dışarıda bırakarak Doğu Akdeniz'de bir boru hattı kurulması ve İsrail gazının Avrupa'ya ulaşması amaçlanıyor.

Yunanistan hayal kırıklığı yaşıyor

Ancak hattın uzunluğu, ‘Türkiye’siz bir rota’ üzerinden ilerleyecekti.

Ancak şu günlerde Yunanistan Doğu Akdeniz konusunda hayal kırıklığı yaşıyor. Çünkü Doğu Akdeniz'de Türkiye'yi dışlayarak, İsrail ve Kıbrıs Rum kesimi ile birlikte hayata geçirmeye çalıştığı Eastmed'in rafa kalkacağı belirtiliyor.

Yunanistan, bu konuda umutlarını ABD'ye bağlamıştı. Ancak Trump yönetiminin desteklediği projeye, Biden yönetiminin kapıları kapattığı ifade ediliyor.

ABD'li büyükelçi başarısızlıkları anlattı

ABD'nin Atina Büyükelçisi Geoffrey Pyatt, sosyal medyada Eastmed projesinin başarısızlıklarını anlatan bir yazıyı paylaştı. Yunanistan medyasına yansıyan mesaj, gündemin üst sıralarına çıktı.

Pentapostagma gazetesi, "Geoffrey Pyatt, Doğu Akdeniz ve El Dorado enerji beklentileri hakkında acı gerçekleri paylaştı" başlığını attı.

Washington yönetiminden geri adım

İngiliz haber ajansı Reuters da ABD'nin Eastmed projesinden 'U dönüşü' yaptığını yazdı.

Washington'ın, projenin ekonomik uygulanabilirliği ve çevresel faktörler nedeniyle oluşan çekinceleri ile kuşkularını Atina'ya ilettiğini öne sürdü.

Reuters'ın kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Yunan medyasında daha önce çıkan benzer bir iddia da yer aldı. İddiaya göre ABD, Türkiye ile gerilim istemediği için Eastmed projesinden vazgeçtiğini İsrail ve Yunanistan'a iletti.

Yunan medyası gündemde tutuyor

Türkiye'nin kıta sahanlığından geçtiği halde hukuksuz bir tavırla İsrail, Yunanistan ve Rum yönetiminin EastMed planı ABD'nin yeni adımıyla hayal kırıklığı yarattı.

Yunan medyası son günlerde konuyu gündemden düşürmüyor. ABD'nin Doğu Akdeniz’de yeni bir gerginlik çıkmasını önlemeye çalıştığı görüşünde birleşen Yunan medyası, "Washington, Ankara’ya göz kırptı" başlığıyla okurlarına gelişmeleri aktardı.

EastMed'in hayata geçirilmemesiyle Atina ve Rum kesiminin büyük zarar göreceğini ifade eden Kathimerini gazetesi, "ABD’nin desteğini çekmesi karşısında sessiz kalan İsrail'in ise 'kaybedecek bir şeyi yok' değerlendirmesinde bulundu.

Ta Nea gazetesi ise "ABD’nin kararı, Yunanistan’ın Doğu Akdeniz politikasındaki temel unsurlardan birinin ölüm belgesidir" yazısıyla iddialı değerlendirmelerde bulundu.

Fiziki şartlar, maliyet ve kıta sahanlığı

Uludağ Üniveristesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Pirinççi, TRT Haber'de ABD'nin Eastmed adımını yorumladı.

2020 yılından itibaren projenin ciddi tartışmaların odağındaki konular arasında yer aldığını belirten Pirinçç, 3 ana başlık üzerinde durdu.

Teknik açından bakıldığında 1300 kilometre derin deniz altından boru hattı geçirmenin zorluğunu vurgulayan Pirinççi, "Bir sıkıntı olması halinde müdahale edilebilirlik noktasında sorun oluşturabilir düşüncesi hakim oldu" dedi.

Ekonomik açıdan ciddi bir finansman sağlanması gerektiğini vurgulayan Pirinççi, Türkiye'nin kıta sahanlığını ihlal eden projeyle ilgili şunları dile getirdi:

"Türkiye'nin kıta sahanlığından geçen hat, Doğu Akdeniz'de herhangi bir uzlaşma yokken siyasi olarak tartışma konusu. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) burada Türkiye'nin alanından hattı kullanmak istiyor. Buna rağmen 2020'deki mevcut şartlara göre imzalanan anlaşma, Türkiye'nin Libya ile imzaladığı deniz yetki alanları konusuyla da doğrudan ilişkili hale geldi"

"Eastmed projesinin kısa vadede gerçekleşebileceğini öngörmüyorum"

Yunanistan, İsrail ve Rum yönetiminin bu hattı Türkiye'ye karşı bir hamle olarak kullanmak istediğini değerlendiren Pirinççi, "Hidrokarbon şirketleri bile bu alanda özel faaliyetler göstermekte Türkiye'den çekiniyorken ABD'nin son hamlesiyle Doğu Akdeniz'deki Eastmed projesi bir süre daha tartışılır bir konu haline geldi. Teknik, maliyet ve kıta sahanlığı başlıkları üzerinden ele aldığımızda Eastmed projesinin kısa vadede gerçekleşebileceğini öngörmüyorum" açıklamasını yaptı.

Pirinççi, ABD'nin geri adımıyla tekrar gündeme gelen Eastmed projesinde Washington yönetiminin iklim değişikliğini de önemsediğine dikkati çekti.

 Prof. Dr. Ferhat Pirinççi sözlerine şöyle devam etti:

"Fosil kaynakların azaltılması, yeşil enerjinin artırılması yönünde adımlar atmak isteniyor. ABD yönetimi şu anda dikkatini başka alanlara yönetlmiş durumda. Trump döneminden farklı olarak Eastmed politikasından uzak bir Biden yönetimi olduğunu da söyleyebiliriz"