Kevser Kulaksız, Kurban Bayramı günlerinde sadır olan kurban kesimi ve çocuk psikolojisi tartışmalarına katkı sağlayan bir yazı kaleme aldı. Zaman gazetesinde yayınlanan yazıda Kulaksız, ilahiyatçı ve psikologların görüşlerine de yer veriyor:

Bayramlar, çocukların en mutlu olduğu günlerdir. Bayramlıklar giyilir, büyüklerin elleri öpülür, duası alınır ve harçlık toplanır… Ramazan Bayramı’ndan farklı olarak bu bayram bir de günler öncesinden alınan kurbanlar kesilir. Peki, insanlığın sevgi ve yardımlaşma ile birbirine yaklaştığı Kurban bayramı, çocuklara nasıl anlatılabilir?

Birlik, beraberlik, sevgi ve yardımlaşmayla kalplerin birbirine yaklaştığı bir Kurban Bayramı daha geliyor. Bu bayramda yapılacak en büyük ibadetin kurban kesmek olduğunu Peygamber Efendimiz (sas) ‘İnsanoğlu, Kurban Bayramı günü Allah için kurban kesmekten daha sevimli bir iş yapmış olamaz.’ sözleriyle anlatıyor.

Anne-babaların kurbanda aklına takılan soru ise şu: “Çocuğuma kurban kavramını nasıl anlatırım?” İlahiyatçı Prof. Dr. Mehmet Emin Ay, Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in güzel bir hikâye üslubu ile anlatılmasının doğru olacağını belirtirken, uzman psikolog Farika Teymur Artır, çocuklara yaşına uygun ve programlı verilen dini eğitimin bu soruyu cevaplandıracağı görüşünde.

Prof. Ay, eğitimci ve ebeveynlerin çocuklara kurban ibadetinden bahsetmeden önce konu hakkında doğru ve yeterli bilgiye sahip olmaları gerektiğini vurguluyor. “Yaşanan bu hadiseyi tatlı bir üslupla, hikâyeleştirerek anlatmak bile çocuklar için ‘Neden kurban kesiyoruz?’ sorusuna cevap olmaya yeter.” diyen Prof. Ay, Hz. İbrahim, Hz. İsmail ve diğer peygamberlerin isimleri ve hayat hikâyeleri ne kadar bilinirse, kurban kavramının da çocuğa o kadar yakın olacağını aktarıyor.

İlahiyatçı Mehmet Emin Ay, “Zira çocuk, kurbanı çok sevdiği peygamber Hz. İsmail’in hayatına karşılık cennetten gönderilmiş bir hediye olarak görüyor ve sevgi, minnet duyabiliyor. Böylece çocuğun canlılara merhamet duygusu da kaybolmuyor. Allah’ın emri olduğunu düşünüyor ve kabul etmesi kolay oluyor.” şeklinde konuşuyor.

Uzman psikolog Farika Teymur Artır ise kurbanın çocuklara anlatılmasında doğru din eğitiminin önemini vurguluyor. Artır, aile içi din eğitiminde ebeveynin çocukla birlikte ibadet etmesi ve manevi ortamlarda birlikte olmasının etkili olduğunu kaydediyor. “Sahip olduğu nimetlerin devamı için Allah’a şükretmeye ve dua etmeye alışmış çocuk, kurban ibadetini anlayacaktır. Kurbanı bir canlıyı öldürmek olarak anlamayacaktır.” diyen uzman psikolog, çocuğun kurbanı bir canlının öldürülmesi olarak algılamaması için gördüğü bütün güzelliklerin Allah’tan geldiğinin farkında olması gerektiğini aktarıyor.

Farika Artır, bu noktada anne-baba ve yetişkinlere de büyük sorumluluklar düştüğünü söylüyor. Çocukların duyduklarını ve gördüklerini doğru yorumlayabileceği altyapı oluşmadan, kurban, ölüm gibi açıklanması güç kavramların anlatılmasının olumsuz etkiler bırakabileceğini dile getiren Artır, “Ebeveyn öncelikle çocuğun sorduğu sorulara yaşına ve kişisel özelliklerine uygun cevaplar vermeli. Onların anlayacağı somut ve net açıklamalar yapmalı.” diyor.

Çocukta Allah inancının temeli 3 yaşında atılıyor!

0-3 yaş çocuklarda kavramların yerleştiği bir dönem. Kurban Bayramı kavramının yerleşmesi de diğer kavramlar gibi anne, babanın tutumlarını izlemesi sonucu oluşacağından bayram ziyaretlerine önem verilmeli. Bayramda anne-baba ve akrabaların mutluluğunu gören çocuk, bayram sevincini paylaşırken birlik ve beraberlik duygusunu yaşar. Çocuk küçük hediyelerle sevindirilmeli. Çocukta Allah inancının temeli 3 yaşında sorulan sorulara verilen cevaplarla atılır. Böylece ileriki yıllarda Allah için kurban kesildiği söylendiğinde, bunu anlaması Allah’a iman duygusu ile mümkün olacaktır.

3-6 yaş arası çocuğa, paylaşma ve yardımlaşma duygusunu anlatmak için Kurban Bayramı bir fırsat. Bayramın sosyal boyutu anlatılırken Kurban Bayramı’nda koyun, inek gibi hayvanların kesilerek yardıma muhtaç insanlara dağıtılıp yardım edildiği ifade edilmeli. Bu yaştaki çocuk yararlı gıdaları öğrenmeye başlıyor. Et yemenin insan sağlığı için önemli olduğu, bazı hayvanların insanların besin ihtiyacını karşılamak için yaratıldıkları ve kesim esnasında canlarının yanmadığı anlatılabilir. Koyun keçi gibi kurban edilen bu hayvanların kendilerini besleyen ve kurban eden insanlara sağlık kazandırdıkları için mutlu oldukları söylenebilir.

7-12 yaş döneminde çocuk, hayat ve ölüm kavramını kazanmaya başlıyor. Bu dönemde çocuğa Allah’ın emriyle koç, koyun gibi hayvanların kurban edilerek etlerinin ihtiyaç sahibi kişilere dağıtılacağı uygun bir dilde anlatılmalı. Müslümanların kurban ibadetiyle sevap kazandığı söylenmeli. Bu yaşlarda kurbanın hayat nimetine şükür için kesildiği, Hz. İbrahim’e kurban etmesi için koç gönderildiği uygun bir dille anlatılabilir. Hikâyeler çocukların bazı kavramları daha iyi öğrenmesini sağlar. Bu hususta çocuğun kişisel özellikleri ile birlikte duygusal gelişimi de dikkate alınmalı. Bu yaştaki çocuklardan kurban eti dağıtma konusunda yardım istenebilir. Kurban kesimi küçük yaşta çocuklara izletmek doğru değildir. 9 yaşından sonra isterse izletilebilir.

Anne-baba çocuğun gelişim düzeyine uygun olarak kurban kesimi hakkında açıklama yapmamış ve çocuk beklemediği bir anda kesime tanık olmuşsa bu, çocukta psikolojik travma etkisi yapabilir. Hassas, ürkek, duygusal yapıda olan çocuklara özellikle dikkat edilmeli. Yaşı kaç olursa olsun kurban kesimi zorla izletilmemeli. Anne-babanın çocuğun duygularını hafife alarak “Zaten ölecekti, ne var bunda büyütülecek?” demesi, çocuğu ihmal ederek hiç açıklama yapmaması çocuk üzerinde olumsuz izler bırakır. ZAMAN