Çin'in işgali altında olan Doğu Türkistan bölgesinde yaşayan Uygurların bölgesinde Han asıllı Çinliler Uygurlu Türklere saldırarak 13 kişiyi katlettiler.Çin güvenlik güçlerinin açtıkları ateş sonucunda da en az 7 Uygur'u öldürüldü.

Uygur Özerk bölgesi hükümeti dün gece yaşanan olayın Kaşgar yakınlarındaki Kargılık'ın en kalabalık caddesinde meydana geldiğini belirtti.

Reuters’ın haberine göre, bölgenin resmi internet sitesi Tianshannet.com’da yer alan açıklamada, “Dokuz kişi aniden kalabalığın içine dalarak masum insanları bıçaklamıştır. Olayda 13 kişi hayatını kaybetmiş, çok sayıda kişi de yaralanmıştır” denildi.

Açıklamada ayrıca polisin olay yerine gelerek yedi “saldırganı” öldürdüğü, iki kişiyi ise gözaltına aldığı belirtildi. Yetkililer, saldırganların ve kurbanların kimliklerine ya da etnik kökenlerine dair bir açıklamada bulunmadı.

GEÇMİŞTE DE ÇATIŞMALAR OLDU

Dünkü çatışmanın yaşandığı Yeçeng, daha önce de Müslüman Uygur Türkleriyle Han Çinlileri arasındaki gerginliklere sahne olmuştu. Uygurca adıyla Kargılık olarak da bilinen Yeçeng aynı zamanda Hindistan ile Pakistan arasındaki tartışmalı bölge Keşmir’e de çok yakın.

Çin, daha önceki çatışmaların faturasını Doğu Türkistan’ın bağımsızlığını isteyen Uygurlara kesmişti.

"YETKİLİLER SPEKÜLASYON YAPIYOR"

Yurtdışında sürgünde yaşayan Uygur grupları ise olayın ardından farklı yorumlar yaptı.

Uygur Amerikan Birliği Başkanı Alim Seytoff, dün yaptığı yazılı açıklamada, “Çin’in Doğu Türkistan’daki kargaşayla ilgili şeffaflıktan uzak tavrı dolayısıyla, Çinli yetkililerin açıklamaları derin spekülasyonlar taşıyor” dedi.

Seytoff’un açıklamasında, “İkna edici kanıtların olmadığını düşünürsek, uluslararası gözlemcilerin Çinlilerden gelen ‘isyancılar’ ve ‘teröristler’ gibi iddialara karşı fazlasıyla dikkatli olması gerekiyor” denildi.

“UYGURLARIN BARIŞÇIL DİRENİŞ YOLU KALMADI”

Almanya merkezli Dünya Uygur Kongresi ise yerel kaynaklara dayanarak yaptığı açıklamada (Kargılık) Yeçeng’de 84 kişinin gözaltına alındığını, ölenlerin yedisinin ise Çinli silahlı devriye personeli olduğunu öne sürdü.

AFP’nin bildirdiğine göre, sözcü Dilşat Raşit, “Uygurların Çin’in sistematik baskılarına dayanamaması ve direniş için ilkel savaş metotlarına başvurmaları sonucu böyle bir olay yaşandı” dedi.

Raşit, şiddet olaylarının bölgeye yoğun Han Çinlisi akışından ve Uygurlara karşı resmi bir ayrımcılık uygulanmasından kaynaklandığını belirterek, “Uygurların elinden her türlü barışçıl direniş yolu alındı. Çin’in baskıcı uygulamaları ve göçmenleri provoke etmesi, olayın arkasındaki ana neden” diye konuştu.

“KÜÇÜK BİR GRUBUN İŞİ”

Çin ise dünkü olayın “münferit” olduğunu savunuyor. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hong Lei Yeçeng olayının çok fazla abartılmaması gerektiğini söyledi.

Günlük basın brifinginde konuşan Hong, “Şincan’da (Türkistan'da) durum genel olarak gayet iyi. Küçük bir grup şiddet yanlısı grubun ve ayrılıkçının, barışçıl gelişme ortamını ve sükuneti mahvetmesine kesinlikle karşıyız” dedi.

Uygur özerk bölgesinde yaşayan 21 milyon kişinin yüzde 40’ından fazlasını Uygurlar oluşturuyor. Kaşgar gibi bölgenin güneyindeki şehirlerde ise Uygurlar çoğunluk durumunda. Grubun birçok üyesi Pekin hükümetinin Uygurlara dini ve kültürel baskı uyguladığını savunuyor.

YEÇENG’İN KONUMU KRİTİK

Çin Komünist Partisi’nin yayın organı People’s Daily tarafından yayımlanan tabloid gazete Global Times’ın haberinde görüşlerine yer verilen uzmanlar, Yeçeng’in konumu nedeniyle Çin’in terörle mücadelesinin cephesi haline geldiği görüşünde.

Uygur Sosyal Bilimler Akademisi’nden Tuervenciang Tuerşun, gazetenin internet sitesinde yayımlanan raporda, “Geçtiğimiz yıllar boyunca, Yeçeng’de birçok kötü olay yaşandı. Dahası Yeçeng, Uygur bölgesinin istikrarını sağlamak açısından önemli bir bölge” yorumunu yaptı.

Tuervenciang, “Burası sınıra yakın, uzun bir süre boyunca da etrafı kapalı ve uzak kaldı. Aynı zamanda bir hayli hassas bir bölge” dedi.

Pekin hükümeti, Uygur Özerk bölgesini Orta Asya’nın çoğunluğu Müslüman ülkelerine karşı bir savunma duvarı olarak görüyor. Çin’in yüzölçümünün altıda birini kaplayan bölge aynı zamanda petrol, kömür ve doğalgaz gibi kaynaklar açısından çok zengin.

BU TABLO NASIL MÜNFERİT?

Çin hükümeti, Uygur bölgesinde barış hakim olduğunu savunsa da son üç yıl içinde yaşanan gelişmeler farklı bir tablo çiziyor.

Uygurlar, Temmuz 2009’da başkent Urumçi’de Han Çinlilerine karşı ayaklanmış ve resmi rakamlara göre çoğunluğu Han, 197 kişi hayatını kaybetmiş, bin 700 kişi ise yaralanmıştı.

Ocak 2010’da ise yetkililer, Uygur bölgesinde polis tarafından öldürülen yedi kişinin, bir “cihat” başlatmak için ülkeyi terk etmeye çalıştığını öne sürdü.

Nisan 2010’da Uygur bölgesinde mahkeme, iki şehirde toplam 32 kişinin ölümüyle sonuçlanan şiddet olaylarından dolayı dört kişiye idam cezası verdi.

Çin’in kuzeybatısında bulunan (Türkistan), Uygur Özerk Bölgesi’nde yaklaşık 9 milyon Müslüman Uygur Türk’ü yaşanıyor. Bölgede sık sık Han asıllı Çinliler ile Uygur Türkleri arasında tansiyon yükseliyor. 2009 yılında bölgede yaşanan gerginliklerde yüzden fazla kişi ölmüştü, geçen Aralık ayında da Pişan bölgesinde çıkan olaylarda 7 kişi hayatını kaybetmişti.

TİMETURK