Birleşmiş Milletler (BM) raportörleri, İsrail'in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'in, İsrail'de Filistinli finans kurumlarıyla bağlantıları sürdüren iki bankaya her yıl verilen koruma muafiyetinin yenilenmeyeceği tehdidine ilişkin yazılı açıklamada bulundu.

"Filistin bankalarının küresel bankacılık sisteminden tek taraflı olarak izole edilmesi, uluslararası hukukun temel ilkelerinin ihlali olur." ifadesinin yer aldığı açıklamada, bu işlemin, devletlerin egemen eşitliği, iç işlerine karışmama ve iyi niyetle işbirliği ilkelerini de ihlal ettiği belirtildi.

Vergi gelirlerinin Filistin'e aktarılmasının durdurulması ve bankacılık muafiyetlerinin yenilenmemesi halinde Filistin ekonomisinin felce uğrayacağı vurgulanan açıklamada, banka transferlerinin imkansız hale gelmesinin tüm Filistin halkını ayrım gözetmeksizin etkileyeceği ve devam eden insani felaketi daha da kötüleştireceği kaydedildi.

Bu uygulamanın, gıda, su, sanitasyon, sağlık ve yaşam hakkı da dahil tüm temel insan haklarını etkileyeceğine de açıklamada değinildi.

Açıklamada, her yıl yayımlanan ve İsrail Maliye Bakanı tarafından imzalanan bu muafiyetin, İsrail bankalarını, "terör gruplarına fon transferi" nedeniyle açılan davalardan koruduğu bildirildi.

Bu korumanın olmaması halinde İsrail bankalarının yasal işlemle karşı karşıya kalacağı ve Filistin bankalarıyla bağlarını koparmaları gerekebileceği kaydedilen açıklamada, muafiyetin 1 Nisan 2024'te sona erdiği hatırlatıldı.

Açıklamada, İsrail'in, Filistin'in bütçesindeki vergi gelirlerinin önemli bir kısmını topladığı ve Filistin Yönetimi'nin, uluslararası hukuka aykırı tek taraflı zorlayıcı tedbirlerle bu vergi gelirlerinin aktarılmasının İsrail tarafından tek taraflı olarak askıya alınmasına karşı savunmasız olduğu da kaydedildi.

Açıklamada, "Bu endişeleri gidermek için İsrail hükümeti ile iletişim kanalları kuruldu. Onarılamaz zararları ve olası uluslararası hukuk ihlallerini önlemek için geçici önlemler alınması çağrısında bulunuyoruz." ifadeleri yer aldı.

- İsrail gümrük vergilerini de alıkoyuyor

İşgal altındaki Filistin, dış ticaretinde İsrail'e bağımlı kalmaya devam ederken, Filistinlilerin ithalat ve ihracatının neredeyse tamamı İsrail'den ya da İsrail kontrolündeki noktalardan yapılıyor.

İsrail, Filistin hükümeti adına toplanan gümrük vergilerinden aylardır kesinti yapıyor.

İsrail yönetimi, Filistin Kurtuluş Örgütü ile 1994'te imzaladığı Paris Ekonomi Protokolü gereğince, kontrolü altındaki sınır kapılarından Filistin yönetimi adına vergi topluyor ve topladığı aylık yaklaşık 190 milyon doları Filistin hazinesine aktarıyordu. İsrail yaklaşık 2 yıldır, Filistin yönetimi adına toplanan vergilerden kesinti yapıyordu.

İsrail Bakanlar Kurulu Kasım 2023'te, Filistin hükümeti adına topladığı vergi fonundan Gazze Şeridi'ne ve Filistinli tutuklulara ayrılan miktarın kesilmesine karar vermişti.

Filistin yönetimi, karar sonrasında vergi fonunu almayı reddederken, Filistin Maliye Bakanlığı, İsrail'in ekimden itibaren Filistin hükümeti adına topladığı vergi fonunun çoğunu kestiğini, bu nedenle fonu almayı reddettiklerini açıklamıştı.

- BM özel raportörleri

BM özel raportörleri, "İnsan Hakları Konseyinin özel mekanizmaları" diye tanınan sürecin parçası olarak biliniyor.

BM İnsan Hakları sistemindeki bağımsız özel mekanizmalar, Konsey'in belirli bir ülkenin durumunu veya dünyanın herhangi bir yerindeki tematik sorunları ele alan bağımsız bilgi toplama ve izleme mekanizmaları olarak öne çıkıyor.

Kurumun bünyesinde bulunmayan özel mekanizmaların uzmanları, gönüllülük esasına göre ve bağımsız şekilde çalışmalarını yürütüyor.