Chris Doyle’nin MEE’de yayınlanan yazısı Haksöz-Haber tarafından tercüme edilmiştir.

2003 yılında BBC, İsrail'in nükleer programı hakkında ‘İsrail'in Gizli Silahı’ başlıklı bir belgesel yayınladı. İsrailli liderler çılgına döndü ve yetkililerinin BBC'ye çıkmasını yasakladı.

Belgesel tam isabet kaydetmişti. İsrail, Irak'ın var olmayan kitle imha silahları zulası için işgal edildiği bir dönemde nükleer cephaneliğinin ifşa edilmesinden utanç duyuyordu.

O dönemde üst düzey bir BBC yetkilisine İsrail ile ilişkilerin nasıl gittiğini sordum. “Haber kapsamını etkilemek isteyen bir ülke için bizi boykot etmek garip bir yöntem,” diye cevap verdi, İsrail'in maskaralıklarından rahatsız olmamış gibi görünüyordu.

BBC boyun eğmedi ve İsrail boykotu kaldırdı.

Yirmi beş yıl sonra, BBC İsrail'e karşı omurgasını kaybetmiş durumda. Geçtiğimiz hafta ‘Gazze: Bir Savaş Bölgesinde Nasıl Hayatta Kalınır’ adlı belgeseli online yayın platformundan kaldırdı. Kurum, belgeselin tekrar yayınlanmasına izin verilmeden önce bir “durum tespiti” çalışması yapacağını söyledi.

Belgesel, Filistinli çocukların gözünden ve deneyimlerinden kuşatma altındaki Gazze'deki yaşamın dokuz aylık bir tasviriydi.

İlk itiraz, ana çocuk anlatıcı Abdullah'ın Gazze'de Hamas tarafından yönetilen hükümetin Tarım Bakan Yardımcısı Ayman Alyazouri'nin oğlu olmasıydı. BBC programı bunu kabul edecek şekilde değiştirmiş, ancak daha sonra başka suçlamalar nedeniyle program yayından kaldırılmıştır.

Soykırım amigoları

İtiraz çok büyüktü ve iyi düzenlenmiş görünüyordu. Filistin karşıtı güruh, iyi bilenmiş bir taktikle mesajı değil elçileri hedef aldı.

Bu belgeseli karalayanların neredeyse tamamı Filistinlilerin yaşamlarına ve haklarına saygı göstermemiştir. Aralarında El Cezire'nin yerel yayınlarını durduran ve Gazze savaşının başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana en az 170 gazeteci ve medya çalışanının öldürülmesinden sorumlu olan bir devletin temsilcisi olan İsrail Büyükelçisi de dâhil olmak üzere pek çok kişi İsrail'in Gazze'deki soykırımının amigoluğunu yapmaktadır.

Büyükelçi Tzipi Hotovely'den daha gülünç bir propagandacı bulmak zor olurdu. Gazze sadece son 500 gündür değil, uzun yıllardır kuşatma altındayken Gazze'de insani kriz olmadığını iddia etti.

Belgeselin yayından kaldırılmadan önce kaç kişi tarafından izlendiği merak konusu. Herhangi bir taraf için propaganda aracı olmaktan çok uzaktı. Filistinli çocukları ‘insanlaştırmanın’ bir suç teşkil ettiğini düşünenlerden değilseniz, o zaman bir Hamas yanlısısınızdır. Bu kesinlikle politik bir durumdur.

(…)

Belgesel, Guardian'ın beş yıldız verdiği ve Times'ın “olağanüstü” olarak nitelendirdiği mükemmel eleştirilerde de yansıtıldığı üzere ödül kazanacak nitelikteydi. Telegraph bile dört yıldız verdi. BBC'nin belgesel ekosisteminin baş tacı olmalı.

Anlatıcı, 13 yaşındaki Abdullah Alyazouri, kendi hikâyesini dile getiren, kendi başına bir birey. Yaşadığı günlük deneyimler ve tanıklığı geçerlidir. Babasının kim olduğu önemli olmamalıdır.

Öyle olsa bile, babası Gazze'de bir teknokrat - Tarım Bakanı Yardımcısı, Hamas'ın hem siyasi hem de askeri üst düzey liderliğini yansıtmıyor. Hamas İngiltere'de yasaklı bir terör örgütüdür.

Devlet müdahalesi

İnsan, BBC'nin çocuklara ulaşıp ulaşmadığını merak ediyor. Hikâyelerinin yayınlanacağını düşünüyorlardı; bunun yerine şimdi neyi yanlış yaptıklarını ve neden acımasız bir saldırının kurbanı olduklarını merak ediyor olmalılar.

İngiliz hükümetinin neden bu işe karıştığı konusunda ciddi sorular sorulmalıdır. Kültür Bakanı Lisa Nandy, bu belgesel konusunu BBC patronlarıyla görüşeceğini belirterek olaya müdahil oldu.

Bu durum BBC'nin bağımsızlığını tehlikeye atmakta ve hükümetin medyaya müdahalesi anlamına gelmektedir. Nandy bu konuyu BBC yönetiminin incelemesine bırakmalıydı. Bu durum İşçi Partisi hükümetinin İsrail'e ne kadar bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Hükümetin İsrail'in savaş suçlarına iştirak ettiği göz önüne alındığında, çıkar çatışması söz konusudur.

Peki BBC buna nasıl yanıt verecek? Hem İngiliz hükümetinden hem de İsrail büyükelçisinden gelen bu tür müdahaleleri reddetmelidir.

Ancak son 16 aydır İsrail'in Gazze'de gerçekleştirdiği soykırıma ilişkin yayınları içler acısı olduğu için bunu yapmayacağı neredeyse kesin. Geçtiğimiz kasım ayında, aralarında kıdemli gazetecilerin de bulunduğu 100'den fazla BBC çalışanı, kurum yönetimine bir mektup göndererek bu haberleri eleştirdi: “İsrail'den yaptıklarının hesabını sormak söz konusu olduğunda temel gazetecilik ilkeleri eksik kalmaktadır.”

Röportaj yapılan herhangi bir kişi İsrail'in soykırımından söz ettiğinde BBC sunucuları İsrail'in tutumunu dile getiriyor: “Ne söyleyeceğimi biliyorsunuz. İsrail'in bunu reddettiğini söyleyeceğim.”

Çifte standartlar

BBC'den yapılan açıklamada şöyle denildi: “Gazze ile ilgili belgeselimizin yayınlanmasından bu yana BBC, filmin anlatıcısı Abdullah adlı bir çocuğun aile bağlantılarından haberdar olmuştur.

“İzleyicilerimize en yüksek standartlarda şeffaflık sözü verdik, dolayısıyla bu yeni bilginin bir sonucu olarak, yeniden yayınlanmadan önce filme biraz daha ayrıntı eklememiz doğru olacaktır. Bu detayın orijinal filmde yer almamasından dolayı özür dileriz.”

Kurum şunları ekledi: “Film, Gazze'deki savaşın yıkıcı sonuçlarına dair güçlü bir çocuk bakışı olmaya devam ediyor ve onların deneyimlerinin paha biçilmez bir kanıtı olduğuna inanıyoruz ve şeffaflık taahhüdümüzü yerine getirmeliyiz.”

BBC'nin İsrail konusundaki bu omurgasızlığını, 2023 Hindistan'ı konu alan bir belgeselle ilgili tartışmalara verdiği yanıtla karşılaştırın: ‘Modi Sorunu’ başlıklı belgesele verdiği tepkiyle karşılaştırın. Başbakan Narendra Modi'nin 2002'de Gujarat'taki Müslüman karşıtı ayaklanmalarla ilişkisinin incelendiği bu belgesel Hintli yetkililerin tepkisini çekmiş ve Hindistan'da yasaklanmıştı. Hatta BBC'yi Delhi'deki yüksek mahkemeye götürmeye bile çalıştılar. BBC, İsrail'in aksine geri adım atmadı.

BBC dünya çapında tanınan olağanüstü bir başarı öyküsüdür. Bu itibar, birinci sınıf gazetecilik ve tarafsızlığa bağlılık üzerine inşa edilmiştir. Gazetecilerinin çoğu birinci sınıf olmaya devam ediyor, ancak yönetimin üst kademeleri, birinci sınıf gazeteciliği savunmaktan çok Filistin karşıtı eleştirmenleri yatıştırmaya niyetli görünerek kanalın Gazze haberlerinde başarısız oldu.

BBC, bir anlatıcı ve kameraman İsrailli bir yerleşimcinin, Gazze'de savaş suçu işlemiş olabilecek bir askerin ve bu savaş suçlarını -hatta soykırımı- teşvik etmekten suçlu bir siyasetçinin akrabası olduğu için bir belgeseli yayından kaldırmayı bir an bile düşünür mü acaba?

* Chris Doyle, CAABU'nun (Arap-Britanya Anlayışı Konseyi) direktörüdür. CAABU'nun baş sözcüsü ve bölge konusunda tanınmış bir uzman olan Chris, televizyon ve radyolarda sık sık yorumculuk yapmakta ve Arap Baharı, Libya, Suriye, Filistin, Irak, İslamofobi ve İngiltere'deki Araplar gibi konularda ülke çapında çok sayıda konuşma yapmaktadır.