BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, BM Güvenlik Konseyi'nden Suriye'deki taraflara yönelik silah ambargosu kararı alması, bunun mümkün olmaması durumunda ise bölgedeki ülkelere kendi imkanlarıyla bu ülkeye silah girişini engellemeleri çağrısı yaptı.

BM Genel Sekreteri Ban, Asia Society adlı kuruluşta, Suriye'deki iç savaşa ilişkin 6 maddelik çözüm önerisini sundu. 

Ülkedeki iç savaşta ölü sayısının 150 binin çok üstüne çıktığını kaydeden Ban, yerlerinden edilen kişi sayısının da Suriye nüfusunun yarısını geçtiğini ve 22 milyonu aştığını ifade etti.

Ülkede yaşanan yıkım ve insanların çektikleri çileleri anlatan Ban, "Suriye'de yıkım ve ölümler her yerde. Bu şekilde olmamalıydı" diye konuştu.

Protestoların ilk başladığı dönemde Esed rejiminin bunu güç kullanarak bastırması nedeniyle olayların büyüdüğünü ve radikal grupların güç kazandığını vurgulayan Ban, "Suriye bugün gittikçe artan bir şekilde başarısız ve aciz bir devlet haline dönüşmüştür" dedi.

Suriye'deki temel amaçlarının ateşkes sağlanması ve çatışmaların sona ermesi olduğunu kaydeden Ban, "Suriye içinde, bölge ve uluslararası toplumdaki bölünme ve ülkeye silah akışının devam etmesi, çatışmaları körüklüyor. Bu unsurlar, Irak'ta mezhep çatışmalarının fitilinin ateşlenmesiyle daha da umutsuz bir gelecek beklentisine dönüştü" diye konuştu.

Silah ambargosu çağrısı

Genel Sekreter Ban, çatışmaların sona ermesi için 6 maddelik öneri hazırladığını belirterek, konuşmasında bu maddelerin detaylarını paylaştı.

Suriye'de rejimin hava saldırıları, varil bombası ve skud füzesi kullanımı, muhalefetin havan saldırıları ve radikal unsurların terör eylemlerinin, Suriye'deki çatışmaların bir an önce durması gereğini vurguladığını belirten Ban, "Yabancı güçlerin ve grupların temel insan haklarını ve uluslararası hukuku ihlal edecek şekilde Suriye'de çatışan taraflara askeri destek vermesi sorumsuzluktur. BM Güvenlik Konseyi'nden Suriye'ye silah ambargosu kararı alması çağrısı yapıyorum. Eğer Konsey'deki bölünmüşlük buna izin vermezse, ülkelerin bunu kendi başlarına uygulamasını istiyorum. Suriye'nin komşuları, kara ve hava sınırlarından Suriye'ye yasal ya da kaçak silah girişine sıkı yasak getirmeliler" dedi.

Bu ambargonun hükümetin lehine olacak şekilde dengesizlik oluşturma riski olduğunu kabul eden Ban, "Ancak Suriye savaşı askeri şekilde kazanılamaz. Taraflar müzakere masasına oturmalı. Bu noktaya ulaşmak için kaç kişinin daha ölmesi gerekiyor?" diye sordu.

"Uluslararası toplumun elinden geleni yapması gerekir"

Ban, ikinci önerisi olarak insani yardımları gündeme getirerek, uluslararası toplumun Suriye'de insanların canı, onuru ve haklarının korunması için elinden geleni yapması gerektiğini belirtti.

BM yardım kuruluşlarının bölgede önemli faaliyetlerde bulunduklarını kaydeden Ban, ancak 4.7 milyon kişinin ulaşılması güç bölgelerde yaşadığını anlatarak, "Suriye hükümeti, muhalefeti destekleyen bölgelere giden yardım konvoylarından tıbbi malzemeleri çıkarttırıyor ve bu toplumları kolektif şekilde cezalandırıyor" dedi.

Rejimden bürokratik prosedürleri gevşetmesini isteyen Ban, Esed'den kentlerdeki kuşatmaları kaldırmasını ve daha önce söz verdiği gibi keyfi biçimde tutuklanan kişileri salıvermesini talep etti. 

Siyasi çözüm çabaları

Ban, üçüncü öneri olarak, Cenevre Bildirisi çerçevesinde siyasi çözüm sürecinin işletilmesinin gerektiğini belirterek, Suriye'de gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerini "siyasi sürece vurulmuş darbe" olarak nitelendirdi.

Seçimlerin, en küçük güvenilirlik standartlarını bile karşılamadığını ifade eden Ban, "Kısa zaman sonra yeni Suriye özel temsilcimi açıklayacağım. Kendisi siyasi süreci yürütmekle görevli olacak ama elinde sihirli değnek bulunmayacak" dedi.

Siyasi çözüm için BMGK ve bölge ülkelerine önemli görevler düştüğünü ifade eden Ban, İran ve Suudi Arabistan arasında bu konuda bir temas olmasından mutluluk duyduğunu kaydederek, "İran ve Suudi Arabistan'ın, karşılıklı güven temelinde Suriye, Irak, Lübnan ve diğer yerlerdeki yıkıcı yarışı sonlandırmalarını umuyorum" diye konuştu.

"UCM'yi reddedenler alternatifini getirsin"

Genel Sekreter Ban, dördüncü olarak da Suriye'deki katliamların sorumlularının hesap vermelerinin sağlanması gerektiğini belirterek, barış sürecinin, sorumluların hesap vermelerini temin etmesi gerektiğini söyledi.

BM Güvenlik Konseyi'nde Suriye'deki savaş suçlusu tüm tarafların Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) sevkinin, Rusya ve Çin'in vetosu nedeniyle gerçekleştirilememesini hatırlatan Ban, şunları söyledi:

"UCM'ye sevke engel olan ülkelere, bu tutumlarının hesap verebilirliğe olan bağlılıklarına ilişkin ne tür bir mesaj verdiğini sormak isterim. Suriye'nin UCM'ye sevkine hayır diyen ama aynı zamanda bu ülkede hesap verme zorunluluğunu destekleyen ülkelerden güvenilir bir alternatifle gelmelerini istiyorum. Bugün değilse bile bir gün savaş suçluları bunun hesabını verecekler." 

Ban, beşinci öneri olarak da ülkede halen devam etmekte olan kimyasal silahların imha sürecinin bir an önce tamamlanmasını isteyerek, Suriye'nin beyan ettiği stoklardan yüzde 92'sinin imha edildiğini ya da ülke dışına çıkarıldığını, geri kalanların da bir an önce bitirilmesini talep etti.

Ülkede klor gazı kullanıldığına ilişkin iddiaların da gündemde olduğunu vurgulayan Ban, "Suriye'deki ölümlerin neredeyse tamamı konvansiyonel silahlarla gerçekleştirildi ama yine de kimyasal silah üretilmesinin yasaklanması çalışmaları elzem" dedi.

AA