Putin reformcu olmak zorunda

Ekonomist Vladislav Inozemtsev, Rus muhalif Novaya Gazeta'daki köşesinden Rusya devlet başkanına strateji değişikliğine gitmesini öneriyor:

“Sayıları hızla artan noktasal terörle mevcut durum birkaç yıl daha sürdürülebilir. Ancak Kremlin yönetimi ülkedeki heyecanı söndürmek için siyasi bir rota değişikliğine gitmek ve yönetimdeki birkaç ismi değiştirmek suretiyle ekonomik ivme konusunda yeni bir toplumsal uzlaşma ortamı sağlayabilir. ... Putin, resmi olarak neredeyse on yıl daha iktidarda kalma şansına sahip olduğundan, siyasi sistemi güdümlü olarak dönüştürme, elit kesimin ekonomik ve idari işlevlerini birbirinden ayırma, hukuk devletini konsolide etme ve devlet erklerinin yetkilerini birbirinden ayırma imkanına da sahip.”

Halkın hizmetkârı imajı yerle bir oldu

Polonyalı politik dergi Polityka, Navalnıy'ın neden çok tehlikeli olduğunu açıklıyor:

“Putin, oligarşiyle mücadele eden cesur bir muvazzaf subay olarak biliniyordu. ... Demokrasi, insan hakları, Çeçenistan ve Ukrayna'daki savaşlarda yaşanan dehşet hakkında konuşanlar 'vatan haini' ilan ediliyordu. Putin'in toplumdaki sempati oranı hiç düşmedi. ... Derken Navalnıy geldi. Ruslarla konuşmak için gazeteye, televizyona, radyoya ihtiyaç olmadığını gösterdi. Gereken tek şey internetti. Navalnıy asla para ve ayrıcalık düşkünü olmadı. Eski muhalefetin öncüleri gibi rüşvet almadı, kimseyle pazarlığa oturmadı. Adamlarıyla birlikte dayak da yedi, hapse de atıldı, ama hiç kimsenin kendisini yıldırmasına izin vermedi.”

Seçim stratejileri çoktan hazır

Eylül'de yapılacak parlamento seçimleri demokrasi hareketi için bir fırsattır, diyor Litvantalı Kauno diena gazetesi ve ekliyor:

“Muhalefet yerel seçimlerde denediği 'akıllı oy kullanma' stratejisini yine uygulamalı. Bu stratejinin temel düşüncesi, [seçmene şansı en yüksek olan muhalif adayı söyleyerek] Putin'in Birleşik Rusya Partisine tek bir oy verilmemesini sağlamaktı. Kremlin en kolay yolu seçip propaganda makinesini çalıştıracak ve sokaktaki vatandaş için çalıştığı imajını yaratacaktır. Ama iki taraf için de handikaplar var. Muhalefet vatandaşa Kremlin rakiplerinden hangisini seçmesi gerektiğini anlatacak. Bu görevi şimdiye dek imrenilesi bir karizmaya sahip olan Navalnıy üstlenmişti. Kremlin ise, (geçici olarak Navalnıy'ı temsil edecek) yeni bir muhalefet liderinden korkmak durumunda ... Bir de Putin hakkında yapılacak yeni belgesellerden."

Diplomasi devam etmeli

AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Joseph Borrell cuma günü (bugün) Moskova'ya gidiyor. AB'den üst düzey bir yetkilinin dört yıldır yaptığı ilk Rusya ziyareti olacak bu. Borrell, Belçika gazetesi Le Soir'daki yazısında üstlendiği diplomatik misyonu yorumluyor:

“Son on yılda kötüleşen AB-Rusya ilişkilerine karşılıklı güvensizlik damgasını vurdu. ... Bugün birbirimizi partner değil, hasım ve rakip olarak görüyoruz. ... İşler yolunda gitmiyorsa diplomasi kaçınılmazdır. ... 1990'larda küresel zorluklara hep birlikte göğüs gereceğimiz bambaşka bir Avrupa hayal ediyorduk. Bu hayaller 2021'in gerçekleriyle örtüşmüyor maalesef. Ama yine de esin kaynağımız bu hayaller olmalı ve onları gerçekleştirmek için çalışmalıyız.”

Navalnıy protestoların vitrinindeki figür sadece

Askeri uzman Ion Petrescu konuk yazar olduğu Romanya gazetesi Adevărul'da, demokrasi yanlısı protestoların sadece Navalnıy'a bağlı olmadığını yazıyor:

“Navalnıy ulusal düzeyde ve demokratik ülkelerde bir simgeye dönüşmüş durumda. Ancak Vladivostok'tan Moskova'ya, Rusya'nın dört bir köşesindeki protestolar, ne sayısız tutuklamaların ne de anlamsız mahkeme kararlarının insanların genel ruh halini değiştirmeye yetmediğini gösteriyor. Putin'in tökezleyip düşmesine neden olacak taş Navalnıy değil, yaşam koşullarının kötüleşmesi ve küçük bir zengin elit kesimle sıradan vatandaş arasındaki uçurumun daha da açılması karşısında hüsrana kapılmış göstericiler olacak.”

Putin'in korkacağı bir durum yok

Slovenyalı Dnevnik gazetesi, Vladimir Putin'i kaygılandıracak bir durum olduğuna inanmıyor:

“[Navalnıy] Ortalığı bu kadar karıştıran ilk isim değil; ancak yurtiçinden ziyade yurtdışında ses getiriyor. Rusya'nın çoğu bölgesinde neredeyse tanınmıyor, bazıları ise yanlış tercih olduğuna inanıyor. ... Bağımsız kamuoyu yoklamalarına göre kötü kamu hizmetleri, yolsuzluk vakaları ve zengin ile yoksul arasındaki uçurum, Ruslar arasında memnuniyetsizliğin artmasına neden oluyor. Putin'in Birleşik Rusya Partisi'ne destek gittikçe azalıyor. Muhalefet de bölünmüş halde. Olası bir hükümet değişikliğiyle Putin'in iktidara gelmesinden hemen önce yaşanan, 1990'lardaki felaket Yeltsin dönemine dönülmeyeceği konusunda Rusları ikna edecek bir siyasi alternatif hala ortaya çıkmış değil.”

Pinochet diktasının izinde

Novaya Gazeta köşe yazarlarından, siyaset bilimci Kiril Martinov, Rus liberal Echo Moskvy'deki blogunda şu uyarıya yer veriyor:

“'İç düşmanların' başka hiçbir yere sığmadıkları için stadyumlara doldurulduğu bir 'Pinochet Rusyasına doğru kararlı bir adım atıldı. Şimdilik stadyumlar yerine, insanların on iki saat boyunca cezaevi kapısı önünde bekletildikleri otobüsler kullanılıyor. Önümüzdeki seneden itibaren ülkedeki her şeyin, medya, eğitim, yasal yollardan siyasete katılım ve sizler için önemli olan, doğru bildiğimiz her şeyin yok edilmesi için düğmeye basılacak. ... Bugün haklı olan taraf, silahsız, rengarenk montlarıyla Manej Meydanı'nda hepimizin haklarını savunan bir avuç çelimsiz üniversite öğrencisi. Onlara katılmayacaksanız bile en azından sessiz kalmamak için cesaretinizi toplayın.”

Lukaşenka modelinden geri dönüş yok

Putin bu kez büyük bir hesap hatası yaptı, diyor Macar Népszava gazetesi:

“Göstericilerin öfke ve hiddeti, çoktan korkularını geçti. Putin ve çevresindekiler, yirmi yıllık başarılı bir siyasi taktik döneminden sonra Navalnıy'ı önce zehirleyip sonra kovuşturmakla stratejik bir hata yaptı ve bugüne dek kısıtlı bir kitleye hitap eden muhalefet liderinin acı verecek sertlikte karşılık vermeyi öğrendiğini görmesiyle epey şaşırdılar. ... [Putin'in pandemi başladığından bu yana çekildiği] Sığınaktan herhangi bir çıkış yolu kalmadı. Putin, Lukaşenka modelini devreye sokmak suretiyle kendi kendine zarar veriyor. Bir sonraki seçimlerde rakibi kim olursa olsun, büyük çaplı bir seçim sahtekarlığı yapmadığı sürece bu seçimi kazanması mümkün olmayacak.”

Kuşak değişimi kapıda

Rusya uzmanı Vladimir Yuşkin, Estonya gazetesi Postimees için kaleme aldığı yazısında Rusya'da esen değişim rüzgarlarının nihayet Kremlin tarafından da anlaşıldığını söylüyor:

“Putin'in güvendiği isimlerden, siyaset bilimci Sergei Markov, 5 Ocak'taki bir söyleşisinde eylül ayında Putin'i devirme teşebbüsü olacağını açıklamıştı. Herhalde Kremlin, Levada Merkezi'nin 1917'den bugüne dek tüm kuşakların iç politikadaki dinamiklerini inceleyen 'Sedov Döngüleri'nden haberdar olsa gerek. [Siyaset bilimci] Sedov'a göre (1968'de dünyaya gelen) dördüncü kuşak, 2020 yılında iktidara gelecekti. Bu olası kuşak değişimine çeyrek kala, Kremlin sakinlerinin, kendi iktidarlarını borçlu oldukları kesime, yani büyük şirketlere, kamu yönetimine ve emeklilere kur yapmakla meşgul olduğu görülüyor.”