Söylenecek tek şey: 'Allah kabul etsin.' Cemaatiniz varsa cuma namazını istediğiniz her yerde kılabilirsiniz. Farzları yerine getirmek yeterli. Ani'de hazır cami de var.

Hacettepe Üniversitesi tarafından yapılan kazılarda Menuçihr Camii öne çıkmıştı. Bir katedralden dönüştürme olan bu mabed, Anadolu'nun en eski camilerinden biri; 1072 yılına ait. Çaldıran döneminden beri pek kullanılmamış. Din İşleri Yüksek Kurulu'na sorsak -Ani Harabeleri bugün şehir hükmünde olmadığı için- cuma namazına cevaz vermeyebilir. Cuma namazı özünde İslâm ümmetinin siyasî birliğini vurgulayan bir ibadet. MHP'nin amacı da siyasî bir mesaj vermek olduğuna göre, 'Ani'de cuma namazı'nın ne anlama geldiği üzerinde durulmalı.

Ani, ilk binin sonlarında ticaretle saman alevi gibi parlayıp sönen bir şehir. Bir Gürcü prensliği olarak doğmuş, nüfusunun çoğu Ermenilerden oluşmuş. İki asır kadar devam eden parlak döneminde bugün ayakta kalan anıtsal yapılar inşa edilmiş. Ermeni tarihi için önemli bir yer. Hıristiyan kiliselerinin en eskilerinden biri olan Ermenilere özgü Gregoryen Kilisesi'nin önem verdiği bir merkez. MHP Genel Başkanı, Van'da Akdamar Kilisesi'nde yapılan ayine, yine Ermeniler için kutsal sayılan Ani'de cuma namazı kılarak cevap veriyor. Bu cevabın sade bir anlamı var. Bahçeli 'bu toprakların bize ait olduğunu unutmayın, yanlış bir hesaba kapılmayın' diye Ermenilere ve Akdamar'da ayine izin verenlere mesaj veriyor.

Bu mesajın, MHP için sembolik anlamı büyük. MHP cuma namazı ile İslâmiyet'i, Ani Harabeleri'ni seçerek Türklüğü vurguluyor. Bu mesaj MHP'nin geleneksel sentezine, yani Türk-İslâm Ülküsü'ne geri dönüşünün bir ifadesi. Batı'da daha seküler kesimde ilerleyen MHP, referandumun gösterdiği üzere muhafazakâr tabanından uzaklaşmıştı. Ani'de cuma namazı bu kaybın telafisi, yani muhafazakâr tabanı yeniden kazanma çabasının bir başlangıcı olarak okunmalı. MHP'nin varlığı ve geleceği bu sentezi, daha doğrusu dengeyi sürdürme yeteneğine bağlı.

MHP gündelik politika arasında kaybolan ideolojik kimliğini yeniden öne çıkartıyor. Türklük ve İslâmiyet'i denge içinde tutarak mesaj veriyor. Cuma namazı ile simgeleşen İslâmiyet mesajında sorun yok. Peki Türklüğün Ani Harabeleri'nde yükselmesi, yani Ermeni karşıtlığının seçilmesi isabetli mi? 95 yıllık tarihle ve özellikle Cumhuriyet dönemiyle sınırlı bu Türklük epeyce sorunlu görünüyor.

Karşıtlıklardan, düşmanlıklardan beslenen milliyetçiliğin boyu çok büyümez. Bizim Cumhuriyet'in ulus devlet projesinin formüle ettiği milliyetçilik, korkularla içe kapanan ve herkesi düşman gören ve milliyetçilik deyince Yunan'a, Ermeni'ye kin gütmeyi anlayan kısır bir anlayışı ifade ediyordu. Bugün Türklük yedi bağımsız devletin bayrağı ile temsil ediliyor. Değişen dünya dengeleri Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu'da Osmanlı'nın yarım bıraktığı işi Türkiye'nin önüne koyuyor. Kısaca Osmanlı gibi büyük düşünmek ve büyük işlere kalkışmak gerekiyor. Savunmacı, karşıtlıklar ve düşmanlıklar yaratıcı dar bir milliyetçiliğin yerine özgüveni ile korkusuzca ilerleyen ve düşmanlıkları çözerek herkes için kurtarıcı mertebesine yükselen emperyal bir vizyona ihtiyacımız var.

Yeryüzünün en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapan bu topraklarda, en sonra gelen sakinler bizleriz. Kimsenin bu topraklardan bizi söküp atmaya gücü yetmez. Üç milyonluk nüfusa sahip Ermenistan'ı Türk milliyetçiliğinin anlam dünyasına taşımak bu topraklarda yaşananları hafife almak ve ufkumuzu daraltmak demektir. Büyük milletler böyle küçük işlerle uğraşmaz. Akdamar Kilisesi'nde Ermenilerin ayin yapması, sadece bizim büyüklüğümüzü ve özgüvenimizi kanıtlar.

MHP ideolojisi, Türk milliyetçiliğinin önemli yapı taşlarından biri. Milliyetçiliğin cumhuriyeti aşıp Osmanlı'nın ufuklarında at koşturmaya ihtiyacı var. Öyleyse soralım: Osmanlı gidip Ani'de cuma namazı kılar mıydı?

ZAMAN