Âkif’ten Emanetler kitabıyla Mehmed Âkif Ersoy’un 1936’da Mısır’dan ayrılırken yakın dostu Müderris İhsan Efendi’ye emanet ettiği başta Kur’an Meali olmak üzere bazı evrak, şiir müsveddeleri ve mektupları gün yüzüne çıkarken şairin Mısır’daki hayatının bilinmeyen yönlerine de ışık tutuyor.

Ezher’de dinî ilimler tahsil etmek niyetiyle yola çıkmış olan müderris namzedi Yozgatlı İhsan Efendi, 1924’te çıktığı Mısır yolculuğu esnasında Mehmed Âkif’le aynı gemide seyahat edenlerden biriydi. Sonraki yıl Âkif de Mısır’a yerleşince, İhsan Efendi kendisinin en yakın dostu ve sırdaşı olmuştu. Âkif’in İhsan Efendi için söylediği “Sen olmasaydın ben bu gurbet ellerde ne yapardım?” cümlesi dostluklarının en veciz ifadesidir.

Âkif, 1936’da hastalığı ilerlemiş vaziyette Mısır’dan ayrılırken başta Kuran-ı Kerim Meali olmak üzere birtakım evrak, şiir müsveddeleri ve kendisine gönderilmiş mektupları İhsan Efendi’ye emanet etmişti. Bu belgeler Âkif’ten Emanetler adlı kitapla gün yüzüne çıkmış bulunuyor ve görüleceği gibi Âkif’in Mısır’da meşakkatlerle geçmiş hayatının bilinmeyen yönlerine ışık tutuyor

Şairin ailesine ve dostlarına ait zengin bir fotoğraf arşivini de içeren çalışmayı hazırlayanlar belgeleri kitapta üç kısımda incelemişler. Bunların birincisi Kur’an-ı Kerim Meali’nin yazılmış olduğu defterdir ve bunun faksimilesi kitabın ekler bölümünde sunulmaktadır.

İkinci kısımda Safahat’ın Yedinci Kitabı olan Gölgeler’in Âkif Bey’in el yazısıyla yazdığı defterler ile müsveddeleri bu çalışmayla Âkif uzmanları ile edebiyat tarihçilerinin dikkatlerine sunulmaktadır.

Üçüncü bölümde ise Âkif’e dostlarından gönderilmiş olan mektupların bugünkü alfabeye aktarılmış metinleri bulunmaktadır. Âkif’in son yıllarını çok şeffaf ve ayrıntılarla anlatan bir biyografi parçası olan çalışmanın tamamlayıcısı olarak kendisinin 1936 yılı Haziran ayında hasta yatağında yazdığı, şahsı ve ailesi hakkında kısa malumat verdiği ve fazla bilinmeyen fakat çok önemli olan otobiyografi de kitabın başına yerleştirilerek okuyucuların dikkatine tekrar sunulmuş.

Mehmed Âkif’in Müderris İhsan Efendi’ye bıraktığı emanetler ve kendisi hakkında yayımlanan birinci el kaynaklar üzerinden şairin Mısır’daki yıllarının incelendiği kitap, düşünce ve edebiyat tarihçileri için  değerli bir kaynak niteliği taşıyor. 

Kitabın içindekiler kısmı şöyle:

Birinci Bölüm

Mehmed Âkif’in Son Yılları ve Kuran-ı Kerim Meali

1. Kendi Kaleminden Mehmed Âkif’in Hayat Hikâyesi (1873-1936)

2. Milli Mücadele Kahramanı ve İstiklâl Marşı Şairi (1919-1923)

3. Kuran Tercümesi / Meali

4. Mısır’a Son Gidiş (1925)

 5. Âkif’in Mısır’daki Hayatı

 6. Gurbet ve Uzlet Yıllarında Kendi Sözleriyle Mehmed Âkif

a. Mektuplarda Kuran Meali

b. Âkif’ten Ailesine Mektuplar

 c. Arkadaşlara, Öğrencilere ve Diğer Şahıslara Mektuplar

7. İstanbul’a Dönüş ve Kuran Meali Hakkındaki Tutumu •

8. Âkif’in Vefatı ve Meal’in Serencamı

 a. Kurtulan Defterin Hikâyesi

b. Tek Meal Üç Nüsha

 c. Üç Nüshanın Karşılaştırılması

İkinci Bölüm

Âkif’in Emaneti Şiir Defterleri Safahat’ın Yedinci Kitabı Gölgeler’in Müsveddeleri

Üçüncü Bölüm

Mektuplar

1. Mehmed Âkif’e Mektuplar

Abbas Halîm Paşa

 Prenses Emine Halîm Hanım

Şerif Mehmed Muhiddin [Targan]

Ali Rifat Çağatay

181 Ali İlmî Fânî

Mithat Cemal Kuntay

Hasan Basri Çantay

Prenses Zeynep Tevhîde Hanım

İbrahim Emîn [El-Şevaribî]

2. İthaflar

 3. Ali Ekrem Bolayır’ın Mektupları

Ekler

 Ek 1. Meal Defteri

Ek 2. Âkif’in El Yazısıyla İstiklal Marşı

Ek 3. Mukavelenâme Sureti

Ek 4. Elmalılı Hamdi Efendi’nin Kuran Tefsiri’nden Bir Örnek

Ek 5. Safahat’ın Yedi Kitabı ve Yayım Tarihleri Listesi

Ek 6. Safahat’ın Yedinci Kitabı Gölgeler’deki Şiirlerin Listesi

Ek 7. Safahat’ın Yedinci Kitabı Gölgeler’de Bulunmayan Şiirlerin Listesi

Ek 8. Ali İlmî Fânî’nin Şiirleri (Faksimile/Tıpkıbasım)

Ek 9. Mithat Cemal’in Şiirleri (Faksimile/Tıpkıbasım)

Bibliyografya

Ekmeleddin İhsanoğlu & Fatma M. Şen, Âkif’ten Emanetler, YKY, İstanbul, 2024, 336 sayfa.