Afganistan tarih boyunca büyük güçlerin hâkimiyet kurmak istediği bir ülke olmuştur. Son 200 yıllık dönemde ise bu Asya ülkesi başta İngiltere ile Rusya arasında yaşanan ve “Büyük Oyun” (Great Game) ismi verilen mücadelede, ardından da ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş döneminde önemli bir rekabet alanı olmuştur.

Kendine özgü sosyal yapısı, dinî kimliğin baskın etkisi, güçlü kabilecilik bağları ve çetin coğrafyası nedeniyle ülkede egemenlik kurmaya çalışan büyük güçler genellikle başarısızlığa mahkûm olmuşlardır.

Afganistan’ın Kandehar vilayetinde 1994 yılında kurulduğundan günümüze ülkenin en etkili siyasi-dinî hareketi olan Afganistan İslâm Emirliği (Taliban) son 25 yıldır varlığını hedef alan tüm uluslararası tutum ve girişimlere rağmen ülkede etkinliğini her dönem artırmış, 20 yıl süren ve dünyanın en güçlü ordularının müdahil olduğu yıpratıcı bir savaşın ardından da yeniden iktidara gelmeyi başarmıştır.

Taliban’ı ortaya çıkaran nedenler, birinci Afganistan İslâm Emirliği idaresi döneminde uluslararası toplumun politikası ve savaş döneminde yaşanan gelişmeler, Afganistan’ın demografik durumu ve Taliban’ın ülke içindeki hasımlarının tutumu toplu olarak incelendiğinde gelinen süreçte işgalin başarısızlığının ardında yatan nedenler daha net anlaşılacaktır.

Bu çalışmada Taliban’ın kuruluşu, ABD’nin ülkeye müdahale edişi ve 20 yıllık savaşın dönüm noktalarının ardından ülkede yeniden Taliban’ın iktidara geliş süreçleri incelenecek, savaşın başarısızlığa uğramasına neden olan ABD politikalarına yer verilecektir.

Abdulkadir, ŞEN "AFGANİSTAN: ABD MÜDAHALESİ VE TALİBAN'IN DÖNÜŞÜ." SDE Akademi Dergisi 2.1: 76-102.