BD Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA), gizliliğini kaldırdığı 13 milyon belge arasında 27 Mayıs askeri darbe girişimine dair çok önemli bilgilere ulaşıldı. 'CIA-RDP79R00890A001200050027-0' kodu ve 'gizli' başlığıyla gönderilen belgede Türkiye'de askeri darbe sürecindeki siyasi atmosfer, darbenin hazırlanış süreci, CHP'li liderlerin darbeye yönelik tavırlarının satır satır anlatıldığı görüldü.

CHP adım adım biliyordu

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) 30 Mayıs 1960 yılında gönderdiği brifinginde yer alan bilgilerde, Cumhuriyet Halk Partisi'ndeki bazı üst düzey yöneticilerin darbenin sürecini bildikleri vurgulandı. Belgede "Cumhuriyet Halk Partisi'nin önde gelen liderleri, darbenin gelişini farkındaydı ancak görünüşte eylem ve planlama safhasına katılmadılar" ifadelerine yer verildi.

Hazırlıklar Şubat ayında başladı

Başbakan Adnan Menderes, bakanlar Fatin Rüştün Zorlu ve Hasan Polatkan'ın idama götüren darbenin hazırlanış sürecinin 1960 yılının Şubat aylarında başladığının altı çizilen CIA belgesinde, "Ordu içerisinde siyasi yönetime karşı memnuniyetsizlikler büyüyordu. Menderes siyasi muhalefeti bastırmak için orduyu kullanmaya çalıştı" bilgisi yer aldı.

"Muhalefet darbeden rahatsız değil"

Darbeyle ilgili detaylı olduğu anlaşılan istihbarat brifinginde, darbeye karşı ciddi bir muhalefetin olmadığı da vurgulanırken, Menderes'e destek veren köylülerin darbeden rahatsız olduğunun da altı çizildi.

"Cemal Gürsel'i yakından izliyoruz"

CIA belgesinde, darbe sonrasında Cumhurbaşkanlığına gelen eski genelkurmay başkanı Cemal Gürsel'in izleyeceği politikaların da yakından takip edildiği vurgulanıyor. Cemal Gürsel'in eski politikaları değiştirmeyeceği yönündeki açıklamasının hatırlatıldığı belgede "Cemal Gürsel, ABD ve diğer müttefikleri arasında Türkiye'nin geçmişteki bütün ittifaklara sadık kalacağına güven verdi. Türk dış politikasında temel bir değişiklik beklemiyoruz." ifadesi vurgulandı.

İnönü darbe sonrası hükümetle dost

Cemal Gürsel öncülüğündeki yeni hükümetin, CHP lideri İsmet İnönü ile dost gözüktüğü de vurgulanan çarpıcı bilgiler arasında. Belgelerde, Türk siyasetinde sorunlar yükseldikçe mevcut yönetimin İnönü'den görüşler alacağı vurgulanıyor.

CIA belgesinin ilk sayfasında darbenin kimler ve ne zaman yapıldığına değiniliyor.

Belgenin ikinci sayfasında, darbeye karşı verilen tepkilere değiniliyor.

Belgenin üçüncü sayfasında ise, darbe sonrasının yakından takip edildiği vurgulanıyor.

27 Mayıs'ta neler olmuştu?

27 Mayıs 1960 Darbesi Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbe. Askerin siyasete uzun yıllar hakimiyet sağlayacağı sürecin başlangıcı da kabul edilen bu darbe Türk siyasi tarihinde çok önemli kırılmalara yol açmıştı. 37 düşük rütbeli subayın planları ile icra edilen darbede, ilk kez halk desteği ile iktidara gelen Adnan Menderes hükümeti devrilmişti.

Yeni Şafak