“Mallarını Allah yolunda infak edenlerin örneği yedi başak bitiren, her bir başakta yüz tane bulunan bir tek tanenin örneği gibidir. Allah, dilediğine kat kat arttırır. Allah (ihsanı) bol olandır, bilendir.” (Bakara: 261)

Geçtiğimiz 2017 yılında tüm dünyada devletler ve özel kuruluşlar tarafından yapılan ve kayıt altına alınan insani yardımların toplamı 27,3 milyar dolar oldu. 2017’nin sonu itibarıyla dünyanın gayri safi hasılası ise 79.9 trilyon dolara ulaşmıştı. Bu rakamlara baktığımızda dünya gayri safi hasılasının yüzde 0.03’ünü paylaşmış oldu.

İngiltere merkezli bağımsız uluslararası bir organizasyon olan Development Initiatives (DI) tarafından yıllık olarak yayınlanan “Küresel İnsani Yardım Raporu”nun (Global Humanitarian Assistance Report) 2018 sayısında çeşitli istatistikler gün yüzüne çıktı. Söz konusu rapora göre dünya genelinde insani yardım yapan ülkeler arasında Türkiye 8,1 milyar dolar ile 1. sıraya yerleşti. Yaklaşık 850 milyar dolarlık milli gelire sahip olan ülke bu durumda milli gelirinin yaklaşık yüzde 1’ini ihtiyaç sahipleriyle paylaşmış oldu.

Amerika Birleşik Devletleri (6,68 milyar dolar), Almanya (2,98 milyar dolar) ve Birleşik Krallık (2,52 milyar dolar) listede Türkiye’nin arkasında yer aldılar. Oysa bu ülkelerin milli gelirlerine baktığımızda ABD 19,3 trilyon dolar, Almanya 3,8 trilyon dolar ve Birleşik Krallık 2,6 trilyon dolar ile Türkiye’nin çok üzerinde bulunuyorlar.

Geçtiğimiz sene yapılan araştırmada ABD birinci, Türkiye ikinci olmuş ve fakat Türkiye milli gelirine oranla en çok insani yardım yapan ülke olmuştu. Listedeki diğer ülkelerin milli gelirine baktığımızda bu oran gözle de görülebiliyor zaten.

Yardım alan tarafına geldiğimizde 1. sırada 2,58 milyar dolar ile Türkiye’nin güney komşusu Suriye’yi görüyoruz. Ardından 1,56 milyar dolar ile Yemen, 1,42 milyar dolar ile Irak 1,15 milyar dolar ile Filistin ve 1,1 milyar dolar ile Güney Sudan geliyor.

Yıl boyunca, Suriye başta olmak üzere toplam yardımların yüzde 60 ile çoğunluğu karmaşık krizlerin yaşandığı ülkelere gönderildi. Suriye ayrıca üst üste 5 yıldır insani yardımlardan en çok pay olan ülke olarak da karşımıza çıktı.

Bütün bunların yanında tüm bu bahsedilen yardımların tamamı ihtiyacı karşılamaktan henüz çok uzak. Her ne kadar 2013 yılında 18,4 milyar dolar olan insani yardımlar 27,3 milyar dolara ulaşsa da bu rakam iyimser bir hesapla bile ihtiyacı karşılamaktan uzak. Dünyada günlük 15 liranın (3,6 dolar) altında geçinen ve yoksul olarak anılan insan sayısının 2 milyar olarak verildiği rapor, yaşamak için günlük 9 lira (1,9 dolar) ya da daha azına sahip aşırı yoksul insan sayısının 750 milyonun üzerinde olduğunu gösteriyor.

Belki bu hesaplama türü doğru bir formül değil ancak tüm toplanan insani yardımları yalnızca çok yoksul insanlara paylaştırsak dahi ortaya 36 dolar (170 lira) civarı, hayat standartlarına etki etmesi mümkün olmayan bir rakam ortaya çıkıyor.

Tabi insani yardım deyince aklımıza sadece yoksulluk ya da açlık gelmiyor. Filistin’den Suriye’ye, Afrika’dan Doğu Türkistan’a pek çok bölgede çatışma, işgal, ambargo ve çevresel şartlar gibi sebeplerle insanlar sağlık sorunları ile boğuşuyorlar. Uzuv kayıpları, görme bozuklukları, bulaşıcı hastalıklar ve yaralanmalar gibi pek çok problem her yaştan insanın hayatını yaşanmaz kılıyor. Tüm bunları ele aldığımızda insani yardım adı altında toplanan rakamın – tamamının sağlıklı bir şekilde yerlerine ulaştığını varsaysak bile – ne kadar yetersiz olduğu anlaşılıyor.

Öte yandan, en çok insani yardım yapan ülkeler arasında Japonya ve İsveç dahi yer alırken, listenin üst sıralarında Suudi Arabistan, Katar ya da Birleşik Arap Emirlikleri gibi petrol/doğalgaz zengini ülkeleri görmek mümkün olmuyor. Başta kitab-ı kerim bize infak etmeyi, sorgusuz sualsiz vermeyi, yardım çığlıklarına koşmayı, yetimi doyurmayı ve düşkünleri kollamayı emrediyorken, halkı Müslüman olan ülkelerin yönetimlerinin bu derece cimri bir görüntü sunması anlaşılır değil.

Türkiye ise bu konuda yıllardır listede sırasını yükseltirken, ülke içinde bazı cenahlar yardım kuruluşlarını hedef alıyorlar. Yıllardır Suriyeli mazlumları misafir olarak ağırlayan ve ensar örnekliği sunan Türkiye’de kimi kesimler ağızlarından lokmaları alınmışçasına bir kıskançlık sergiliyorlar. Son günlerde de İYİ Parti Başkanı Meral Akşener tarafından çeşitli iddialarla İslam coğrafyasında göğsümüzü kabartan işler yapan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) hedef haline getiriliyor. 8 milyar dolar bütçe ile hareket ettiği iddia edilen TİKA’nın gerçekte sahip olduğu bütçe ise bu rakamın maalesef çok çok altında: yaklaşık 80 milyon dolar. Fark edildiği üzere TİKA’nın bütçesi olarak iddia edilen rakam Türkiye’nin toplamda yaptığı insani yardımların toplamı kadar. İnşallah bu ve benzeri yardım kuruluşlarının bütçelerinin milyar dolarlara vardığı günleri de görürüz.

Bu arada Türkiye dünya üzerinde en çok muhaciri barından ülke olarak da göze çarpıyor. Türkiye 3,6 milyonu Suriyeli olmak üzere, 3,9 milyon göçmene ev sahipliği yapıyor. Şimdiye kadar sadece Suriyeli göçmenler için 30 milyar doların üzerinde para harcayan Türkiye’nin buna karşılık Suriyeliler için aldığı dış yardım ise bu rakamın yüzde 20’sini bile oluşturmuyor. Üstelik Avrupa Birliği sınır güvenliğini sağlamak ve illegal göçün önüne geçmek için Türkiye ile yaptığı anlaşma kapsamında vaat ettiği 3 milyar avro tutarını ödemekten de kaçınıyor.

Geçtiğimiz sene dünya toplam gayri safı hasılasının yüzde 0,03’ünü ihtiyaç sahipleri ile paylaştı, yani ürettiği 10.000 ekmeğin sadece 3’ünü verebildi. Buna karşılık toplam hasılanın yüzde 1,5/2 kadarını yani ürettiği her 10.000 ekmeğin 150/200 kadarını başta çöpe atarak israf etti. Sadece Türkiye’de 50 milyar doların üzerinde yıllık israf bulunuyor, bu rakam dünya üzerinde 1 trilyon dolara yakın. İhtiyaç sahiplerine 30 milyar dolar dahi ayıramazken, 1 trilyon doları çöpe atıyor dünya. İşte hali pür mealimiz budur.

“Akrabaya hakkını ver, yoksula ve yolda kalmışa da. İsraf ederek saçıp-savurma. Çünkü saçıp-savuranlar, şeytanın kardeşleri olmuşlardır; şeytan ise Rabbine karşı nankördür.” (İsra: 27)